Læknablaðið - 15.10.2002, Qupperneq 44

FRÆÐIGREINAR / DOKTORSVARNIR
spárgildi sjúkdómsvísanna hvað varðar lengd og
kostnað við sjúkrahúsvist var svipað í báðum hópun-
um, er undirstaða þess að unnt verði að nota vísana
til að þróa tölfræðilegar aðferðir til að leiðrétta fyrir
áhrif samverkandi sjúkdóma á klínískar og rekstrar-
fræðilegar útkomur.
María lauk prófi frá Læknadeild Háskóla Islands
1990 og MBA prófi (heilbrigðisrekstrarhagfræði) frá
School of Business, University of Connecticut, 1997.
Hún starfaði hjá Krabbameinsskrá Massachusetts
fylkis og á Baystate Medical Center þar til hún hóf
störf hjá íslenskri erfðagreiningu 1999, þar sem hún
er forstöðumaður á gagnagrunnssviði. María er gift
Ófeigi Þorgeirssyni lækni og eiga þau tvo syni.
Samhengi lakkrísneyslu og háþrýstings
Helga Ágústa Sigurjónsdóttir varði doktorsritgerð
sína við Gautaborgarháskóla þann 7. júní síðastlið-
inn. Andmælandi ritgerðarinnar var Per Manhem,
Málmey, Svíþjóð. Fyrstu rannsóknirnar sem ritgerðin
byggir á fóru fram á íslandi og þær seinni í Svíþjóð.
Hér fer á eftir ágrip ritgerðarinnar og enskur litill
hennar. Kánari upplýsingar um doktorsvörnina er enn
fremur að finna á heimasíðu Gautaborgarháskóla,
www.ub.gu.se/Gdig/dissdatabas/detaljvy.html7id-5567
Inhibition of 11 þ-HSD
Hemodynamic and hormonal response induced by
liquorice
Inngangur: Ensímið 11 p-hydroxysteroid-dehydro-
genas (11 p-HSD) týpa 2 sem umbreytir hinu virka
hormóni kortisól í hið óvirka kortisón, er hamið með
glycyrrhetinic acid (GA), sem er hið virka efni í
lakkrís. Þetta leiðir til háþrýstings, lækkunar í blóð-
gildi kalíums og natríum- og vökvasöfnunar, the syn-
drome of pseudo-hyperaldosteronism. Tilgangur þess-
arar doktorsritgerðar var að rannsaka nánar áhrif á
hemodínamík og hormón við hömlun á 11 þ-HSD
með GA.
Aðferðir: Hormónáhrif lakkrísneyslu voru rann-
sökuð með fimm mismunandi skömmtum af GA (75,
135,150, 270 og 540 mg). Við samanburð á kynjum,
hófu konur þátttöku í rannsókninni á 1.-4. degi í
tíðahringnum í tveimur síðustu rannsóknunum. I
fjórðu tilrauninni neyttu 36 einstaklingar 150 mg GA
(15 konur og 21 karl) þar af 11 með háþrýsting af
óþekktri orsök (essential hypertension). Blóðþrýst-
ingur, blóðprufur og sólarhrings þvagsöfnun voru
tekin við upphaf rannsóknarinnar (baseline), eftir
tveggja og fjögurra vikna lakkrísneyslu og loks fjór-
um vikum eftir að lakkrísneyslu lauk (eftir wash-out
period).
Niðurstöður: Dagleg neysla 75 mg GA (50 gr af
lakkrís) orsakaði marktækar hemodínamískar breyt-
ingar, lægsti skammtur sem okkur er kunnugt um
sem hefur þessi áhrif. Blóðþrýstingshækkunin af
völdum GA hafði línulegt skammtaháð samband (a
linear dose-response relationship). Mest hækkun í
blóðþrýstingi mældist eftir tvær vikur og hækkaði
ekki þrátt fyrir áframhaldandi neyslu. Blóðþrýstings-
hækkun fylgdi normaldreifingunni. Sjúklingar með
háþrýsting hækkuðu meira í blóðþrýstingi en frískir
einstaklingar óháð aldri, saltnæmi og þyngd. Mis-
munur á blóðþrýstingshækkun milli kynja var ekki
marktæk, en fleiri konur en karlar hættu þátttöku í
rannsókninni vegna aukaverkana. Hormónaáhrif voru
fyrst og fremst á kortisól, aldósterón og dehydro-
epiandrostenedion-súlfat (DHEA-s). Lækkun á blóð-
gildi aldósteróns leiddi til meiri hækkunar á blóð-
þrýstingi hjá körlum en konum og hjá einstaklingum
með háþrýsting en frískum einstaklingum. Breyting-
ar í androgen hormónum voru vægar. Breytingar í
blóðgildi testósteróns voru ósamkvæmar og í mót-
sögn við eldri rannsóknir. Áhrif á prólaktín voru
minniháttar.
Saniantekt: Hófleg, dagleg neysla GA, 75 mg, er
nægjanleg til að orsaka hemodínamískar breytingar
sem hafa línulegt skammtaháð samband (a linear
dose-response relationship). Þessi áhrif á hækkun
blóðþrýstings fylgja normaldreifingu. Einstaklingar
með háþrýsting af óþekktri orsök (essential hyper-
tenison) eru viðkvæmari fyrir hömlun á 11 þ-HSD
með GA en frískir einstaklingar. Þessi ensímhömlun
hefur fyrst og fremst áhrif á nýrnahettuhormón og
aðeins væg áhrif á kynhormón.
748 Læknablaðið 2002/88