Læknablaðið - 15.02.2003, Síða 46

UMRÆÐA & FRÉTTIR / LÆKNADAGAR 2003
Læknadagar 2003
Lyfjamál, lífsstíll og læknar með skeifu
Mikil þátttaka á fræðsludögum lækna
Þröstur
Haraldsson
Ljóst er að Læknadagar hafa fest sig í sessi sem
helsta samkoma íslenskra lækna á ári hverju. Mikil
þátttaka er í þeim og þrátt fyrir þá ákvörðun
Fræðslunefndar að innheimta þátttökugjald í fyrsta
sinn mætti á sjötta hundrað lækna til að hlýða á
erindi, sýna sig og sjá aðra. Ekki bar á öðru en að
almenn ánægja ríkti með það sem í boði var, í það
minnsta var stemmningin góð og bros á hverju and-
liti, svona oftast nær.
Blaðamaður Læknablaðsins var að sjálfsögðu á
vettvangi og sat nokkur málþing sem hann valdi út
frá þeirri forsendu að þau væru ekki mjög klínísk!
Hér á eftir verður greint frá því sem fyrir augu og
eyru bar en það var raunar svo mikið að nægir í tvö
blöð. I fyrsta skammti verður fjallað um læknadóp og
lyfjaávísanir, meðhöndlun reykingamanna sem vilja
hætta og síðast en ekki síst spurninguna sem brennur
á stéttinni: Eru læknar virkilega svona óhamingju-
samir?
Þunglamalegt eftirlit
Frummælendur á málþingi um lyfjaávísanir lækna og
eftirlit með þeim voru Rannveig Gunnarsdóltir for-
stjóri Lyfjastofnunar, Unnur Björgvinsdóttir lyfja-
fræðingur og fjórir læknar: Margrét Georgsdóttir
heimilislæknir, Vilhelmína Haraldsdóttir sjúkrahús-
læknir, Einar Axelsson vímuefnalæknir og Haukur
Valdimarsson aðstoðarlandlæknir. í upphafi ávarpaði
Inga Sif Ólafsdóttir unglæknir fundargesti en ung-
læknar áttu frumkvæðið að því að þetta málþing var
haldið.
í máli frummælenda kom greinilega í ljós að regl-
ur um meðferð upplýsinga og hvaða upplýsingar má
veita og hverjar ekki eru ekki nógu skýrar. Flestir
kvörtuðu málshefjendur yfir því að reglurnar væru
gallaðar, óskýrar og að heilbrigðisstarfsfólki væri
ekki ljóst hvað það mætti segja hvert öðru.
Rannveig Gunnarsdóttir greindi frá því að Lyfja-
stofnun héldi utan um gagnagrunn þar sem í eru upp-
lýsingar um lyfseðla og lyfsölu. Lyfjabúðir senda
Tryggingastofnun ríkisins daglega alla lyfseðla sem
afgreiddir hafa verið á rafrænu formi. Lyfjastofnun
fær hins vegar upplýsingar frá þeim um eftirritunar-
skyld lyf mánaðarlega. Stofnuninni berast einnig
sölutölur frá heildsölum og ábendingar frá lyfjafræð-
ingum og fleirum. Stofnunin fylgist með hvort lyfseð-
ill sé falsaður, hvort læknir ávísi lyfjum til eigin nota,
hvort læknar ávísi miklu magni eftirritunarskyldra
lyfja og hvort sjúklingar fái lyfseðla frá fleiri en ein-
um lækni. Vakni grunsemdir um óeðlilegar lyfjaávís-
anir er landlæknir látinn vita.
Utan um gagnagrunn stofnunarinnar heldur einn
starfsmaður því aðrir hafa ekki aðgang að honum.
Verði hann veikur kemst enginn í grunninn og á með-
an fær landlæknir engar upplýsingar úr honum. Rann-
veig sagði það vilja stofnunarinnar að landlæknis-
embættið tæki við þessum kaleik og fengi milliliða-
lausan aðgang að gagnagrunninum en gildandi reglur
leyfa það ekki.
Aukum samstarfið
Unnur Björgvinsdóttir lýsti stöðu lyfjafræðinga og
starfsfólks í lyfjabúðum en þar vaknar vissulega oft
grunur um að „óeölilegir" lyfseðlar séu í umferð. Þar
getur verið um að ræða stolnar lyfjaávísanir en tölu-
verð brögð eru að því að þeim sé stolið. Einnig vakna
grunsemdir þegar sömu menn koma oft með ávísanir
á verkjalyf eða geðlyf, jafnvel frá mörgum læknum.
Starfsfólk lyfjabúða á hins vegar erfitt með að sinna
eftirliti vegna þess að það hefur ekki aðgang að sölu-
tölum annarra lyfjabúða sem tilheyra öðrum keðjum.
Einnig veigrar það sér oft við að hafa samband við
lækni af ótta við að rjúfa trúnað og þagnareið sem
það er bundið af.
Unnur benti á að fleira kæmi til í þessu sambandi
en hugsanleg fíkn viðskiptavinanna. Þeir sem eru
með lyfjakort þurfa ekki að greiða fyrir lyfin og
stundum vaknar grunur um að verið sé að ávísa lyfj-
um til þeirra sem eru í raun öðrum ætluð. Þá eru
dæmi þess að lyfi sé ávísað á annan en sjúkling ef
hann er ekki sjúkratryggður hér á landi.
Unnur sagði að fjölmiðlaumræða hefði greinileg
áhrif á lyfsölu. Þannig hefði sala á verkjalyfinu con-
talgin dregist verulega saman eftir að umræðan um
læknadóp hófst á síðastliðnu sumri. Á hinn bóginn
hefði sala á amfetamíni og rítalíni aukist. Lagði Unn-
ur til að menn hugleiddu hvort ekki væri rétt að taka
aftur upp lyijakort fyrir þessum tveimur lyfjum. Auk
þess vildi hún að menn íhuguðu hvort ekki væri rétt
að þrengja eitthvað rétt lækna til að skrifa upp á eftir-
ritunarskyld lyf. En mikilvægast væri þó að auka
samstarfið milli lækna, lyfjafræðinga, Lyfjastofnunar
og landlæknisembættisins.
138 Læknablaðið 2003/89