Læknablaðið - 15.02.2003, Síða 50

UMRÆÐA & FRÉTTIR / HEIMILISLÆKNINGAR í NOREGI
Sátt um norskar heimilislækningar
Rætt við Magne Nylenna framkvæmdastjóra norsku læknasamtakanna um nýtt
fyrirkomulag heimilislækninga sem nýtur almennrar viðurkenningar í Noregi
Magne Nylenna fram-
kvœmdastjóri Norska
lœknafélagsins.
Þröstur
Haraldsson
Meðal gesta á Læknadögum var norski læknirinn
Magne Nylenna. Hann var um árabil ritstjóri norska
Læknablaðsins en flutti sig um set í fyrra og gegnir nú
stöðu framkvæmdastjóra Norska læknafélagsins. Auk
þess að flytja bráðskemmtilegan fyrirlestur um ham-
ingjusama lækna átti hann fund með forystumönnum
íslenskra heilbrigðismála úr heilbrigðisráðuneyti og
Tryggingastofnun ríkisins þar sem hann útskýrði fyrir
þeim nýtt fyrirkomulag heilsugæslu og heimilislækna
sem komið var á í Noregi um mitt ár 2001.
Læknablaðinu lék forvitni á að heyra hvernig
norskir hafa komið fyrir sínum heimilislækningum,
ekki síst í ljósi þeirra deilna sem verið hafa um starf-
semi íslenskra heimilislækna. Blaðamaður sat því
fyrir Magna og bað hann að lýsa þessu nýja kerfi sem
á máli þarlendra nefnist „fastlegeordningen“.
„Þetta er kerfi þar sem hver norskur þegn velur
sér heimilislækni. Þetta er mikilvægt atriði því það
eru sjúklingar sem velja sér lækni en ekki öfugt.
Læknar taka ábyrgð á skilgreindum hópi sjúklinga
sem hafa einn tiltekinn heimilislækni. Þetta kerfi á
sér fyrirmyndir í ýmsum löndum, þar á meðal Dan-
mörku, Bretlandi og Hollandi, en helstu markmið
þess eru þrjú:
1. að sjá til þess að allir borgarar landsins hafi
aðgang að heimilislækni;
2. að bæta aðgengi almennings að heilsugæslu;
3. að bæta samskipti lækna og sjúklinga til lengri
tíma litið í því skyni að tryggja stöðugleikann í
læknisþjónustunni.
Meginhugsunin í kerfinu er að heimilislæknaþjón-
ustan sé grunneining heilbrigðiskerfisins og fyrsti við-
komustaður sjúklinga. Hann metur þörfina á því að
senda sjúklinga sína áfram í kerfinu og gefur út tilvís-
anir til sérfræðiþjónustu ef svo ber undir. Þegar sér-
fræðingurinn hefur skoðað sjúklinginn og meðhöndl-
að hann vísar hann honum aftur til heimilislæknisins
sem sér um áframhaldandi meðferð. Heimilislæknir-
inn er tengiliður einstaklingsins við heilbrigðiskerfið."
Þríþætt fjármögnun
Nú starfa um 3700 heimilislæknar í Noregi og er hver
þeirra að meðaltali með 1200 sjúklinga á skrá. Sveit-
arfélögin sem eru 435 bera ábyrgð á grunnþjónust-
unni og þau verða að tryggja nægilegan fjölda lækna
miðað við höfðatölu. Fólk getur valið lækni og skipt
tvisvar á ári ef menn óska þess.
Þegar kerfinu var komið á árið 2001 fengu allir
Norðmenn bréf með tilboði um að taka þátt í því og
tæplega 80% þjóðarinnar svaraði bréfinu. Af þeim
fengu yfir 90% þann lækni sem þeir óskuðu eftir. Nú
eru einungis 47 læknar starfandi utan kerfisins en
23.000 Norðmenn völdu að standa utan þess. Það
samsvarar því að 99,5% þjóðarinnar og tæplega 98%
heimilislækna taki þátt í kerfinu.
„Fjármögnunin er þríþætt,“ heldur Magni áfram.
„Hver læknir fær rekstrarstyrk frá sveitarfélaginu
sem nemur um það bil 300 norskum krónum á ári
fyrir hvern sjúkling sem er á skrá hjá honum. Þessi
styrkur á að standa undir um það bil 30% af rekstrar-
kostnaði læknastofu. Það sem upp á vantar greiðir
norska tryggingastofnunin og sjúklingar sjálfir og
skiptist nokkuð jafnt á milli þeirra.“
Hér ber að geta þess að komugjöld eru nokkuð
hærri í Noregi en hér á landi. Fyrir hverja heimsókn
til heimilislæknis á dagtíma greiðir sjúklingur 114
norskar krónur eða ríflega 1300 íslenskar krónur en
heimsókn á læknavakt kostar rétt rúmar 2000 krónur.
Heimsókn til annarra sérfræðinga kostar hins vegar
2300 krónur og ef sjúklingur er ekki með tilvísun fær
læknirinn heldur ekki endurgreitt frá tryggingastofn-
un. A þessum kostnaði er þak sem veldur því að eftir
að kostnaður við heilbrigðisþjónustu einstaklings fer
yfir 15.500 íslenskar krónur á ári fær viðkomandi frí-
kort og greiðir ekkert fyrir það sem umfram er (með
örfáum undantekningum sem varða sjúkraþjálfun,
tannlæknakostnað, endurhæfingardvöl og utanlands-
ferðir vegna lækninga en þar er þakið rúmlega 50 þús-
und íslenskar krónur).
Skyldur lækna
„Þetta kerfi er að sjálfsögðu málamiðlun milli þess að
stunda algeran einkarekstur og þess að vera í föstu
starfi innan hinnar opinberu heilsugæslu," segir
Magni. „Læknar taka á sig ýmsar kvaðir í þessu kerfi.
Þeir hafa vinnuskyldu 44 vikur á ári, stofan verður að
vera opin eigi skemur en 28 klukkustundir á viku og
símatímar verða að vera viðunandi þannig að hægt sé
að ná í viðkomandi lækni. Auk þess ber þeim skylda
til að taka þátt í vaktþjónustu lækna og inna af hendi
allt að 7,5 stunda vinnu á viku í opinberri læknisþjón-
ustu, til dæmis við mæðravernd, í barnaskóla eða á
hjúkrunarheimili. Þeim er líka bannað að taka meira
af sjúklingi en verðskráin segir til um.
A móti kemur að þeir búa við sjálfstæði og starf-
142 Læknablaðið 2003/89