Læknablaðið - 15.05.2003, Blaðsíða 37

ÞIN G SKURÐLÆKNA, SVÆFINGA- OG GJÖRGÆSLULÆKNA / ÁGRIP ERINDA
læknar skoða sýnin til að meta hvort langtímaárangur tengist gæðum
TME-aðgerðarinnar, c) gæði vefjarannsókna og d) gæði áætlana um
geislameðferð, e) þörf á tveimur sérfræðingum við aðgerð og f) svör
við spurningalista um h'fsgæði (Functional/Quality of Life Question-
naire) fyrir aðgerð og eftir sex og 12 mánuði, varðandi blöðru- og
gamaeinkenni og kynlíf. Upplýsingabæklingar um aðgerðir, rann-
sóknir, spítalalegu og hugsanlega fylgikvilla hafa verið gerðir og sam-
band við heimilislækna bætt tii muna.
Ályktun: Eftir ofangreindar breytingar er umönnun mun betri en
fyrir aðeins fáeinum árum. Bæði sjúklingar og aðstandendur vita
mun meira um sjúkdóminn og meðferðina. Upplýsingaflæði er skil-
virkara og ekki eins háð útskýringum skurðlæknisins sjálfs.
Miklar vonir eru bundnar við nýjungar í meðferð. Nú þegar öll
skurðmeðferð er einungis í höndum lækna með sérfræðimenntun í
skurðaðgerðum neðri hluta meltingarvega er áformað að bera sam-
an niðurstöður við uppgjör sem gert var fyrir tíu árum.
E - 13 Bætt lifun ristil- og endaþarmskrabbameins
í Svíþjóð
Helgi Birgisson, Mats Talbáck, Ulf Gunnarsson, Lars Páhlman,
Bengt Glimelius
Handlækningadeild háskólasjúkrahússins Uppsölum og Faralds-
fræðideild sænsku krabbameinsskrárinnar í Stokkhólmi
helgi. birgisson@telia. com
Inngangur: Lifun ristil- og endaþarmskrabbameins hefur batnað
síðustu áratugi. Fyrir endaþarmskrabbamein má ef til vill rekja
þennan ávinning til geislunar fyrir aðgerð og aðgerðarinnar TME
(total mesorectal excision). I Uppsölum var þessi meðferð tekin
upp árið 1985 og voru frumkvöðlar hennar í Svíþjóð. Markmið
þessarar rannsóknar er að rannsaka lifun ristil- og endaþarms-
krabbameins í Svíþjóð og Uppsalaléni.
Efniviður og aðferðin Upplýsingar voru fengnar frá sænsku
krabbameinsskránni um alla sjúklinga sem greindust með kirtil-
frumukrabbamein á árunum 1960-1999. Fimm ára „relativ“ lifun
var reiknuð og samanburður gerður milli tímabila, ristil- og enda-
þarmskrabbameins og Uppsalaléns og annarra léna Svíþjóðar.
Niðurstöður: Fimm ára „relativ" lifun ristilkrabbameins hefur auk-
ist frá 39,6% 1960-64 til 57,2% 1995-99 og fyrir endaþarmskrabba-
mein frá 36,1% til 57,6%. Lifun sjúklinga með endaþarmskrabba-
mein íUppsölum jókst tímabilið 1985-89 og áframhaldandi lifunar-
aukningu mátti sjá fyrir tímabilin 1990-94 og 1995-99.
Umræður: Lifun sjúklinga með bæði ristil- og endaþarmskrabba-
mein í Svíþjóð hefur batnað síðustu áratugi. Bætta lifun sjúklinga
með endaþarmskrabbamein í Uppsölum er ef til vill hægt að skýra
með tilkomu geislameðferðar og TME-skurðaðgerða.
E - 14 Stent við þarmastíflu af völdum ristil-
og endaþarmskrabbameins
Helgi Birgisson. Kennet Smedh
Handlækningadeild, Centrallasarettet Vasterás, Svíþjóð
helgi.birgisson@telia.com
Inngangur: Hefðbundin meðferð við þarmastíflu af völdum ristil-
og endaþarmskrabbameins er úrnám ristils/endaþarms og stóma.
Nú er einnig hægt að leggja stent (stoðlegg) til að leysa stífluna
tímabundið, til dæmis fyrir komandi aðgerð eða endanlega í líkn-
andi tilgangi. Hér verður lýst fyrstu reynslu stent ísetningar við
Centrallasarettet í Vasterás.
Efniviður og aðferðin 22 sjúklingar með hótandi eða fullgengna
þarmastíflu af völdum krabbameins í bugaristli eða endaþarmi á tíma-
bilinu 1. október 1999 til 1. október 2002. Notað var sjálfútvíkkandi
möskva stent (Boston microvasive,) sem er 9 cm langt með 22 mm
innanmál. Stentið var Iagt með buga- eða ristilspeglun í röntgen-
gegnumlýsingu.
Niðurstöður: Stent ísetning tókst hjá 18 sjúklingum, tíu körlum og
átta konum, með meðalaldur 78,5 (52-96) ár. Ellefu endaþarms- og
sjö bugaristilkrabbamein voru meðhöndluð, fjarlægð æxlis frá
endaþarmsopi var 12,5 (6-30) cm og aðgerðartími 38 (25-100) mín-
útur. Fylgikvillar voru þrombótíseruð gyllinæð (n=2), blæðing (n=l)
og sýking í pung (n=l). Stentið losnaði hjá fjórum sjúklingum og
fékk einn sjúklinganna nýtt stent með góðum árangri. Fjórtán sjúk-
lingar voru meðhöndlaðir í líknandi tilgangi og varð líkn góð í níu
tilfellum. Af fjórum sjúklingum sem síðar gengust undir læknandi
aðgerð höfðu tveir endaþarmskrabbamein.
Umræður: Stent ísetning við þarmastíflu af völdum ristil- og enda-
þarmskrabbameins er góður valkostur þar sem losna nrá við stóma-
aðgerð. Nota má stent sem líknandi meðferð en einnig er hægt er að
undirbúa sjúklinga fyrir læknandi valaðgerð.
E - 15 Smáæðablóóflæði í þarmaslímhúð
Samstarfsverkefni LSH - Hl og UniBE #1
Gísli H. Sigurðsson1, Vladimir Krejci2, Luzius Hiltebrand2
‘Svæfinga- og gjörgæsludeild Landspítala, 2Svæfinga- og gjörgæslu-
deild, Inselspital háskólasjúkrahúsi í Bern, Sviss
gislihs@landspitali.is
Inngangun Laser Doppler blóðflæðismælingar og smásjármælingar í
líffærum (intravital nricroscopy) hafa sýnt að smáæðablóðflæði (micro-
circulation) sveiflast reglulega frá lágflæði til háflæðis (ílowmotion -
nokkrum sinnum á mínútu) í sumum vefjurn líkamans, svo sem húð,
munnslímhúð og fleira. Þetta fyrirbrigði hefur til dæmis í vöðvum verið
tengt ófullnægjandi blóðflæði (ischaemia). Petta hefur ekki verið rann-
sakað í kviðarholslíffærum nema í ómentum. Tilgangur þessarar rann-
sóknar var að kanna hvort sveiflur væru á blóðflæði í smáæðum þarma-
slímhúðar við eðlilegar aðstæður eða við sjokkástand.
Efniviður og aðferðir: Smáæðablóðflæði var mælt stöðugt í nýrum,
lifur, brisi og maga-, smáþarma- og ristilslímhúð með laser Doppler
flæðimæli (LDF) í 20 svæfðum svínum. Einnig var smáæðablóð-
flæði „kvikmyndað“ í slímhúð smáþarma með cytoscan tækni. Súr-
efnismettun í þarmaslímhúð var stöðugt mæld með near-infrared
spectoroscopy (NIRO).
Helstu niðurstöðun Á laser Doppler mælinum sáust reglulegar sveifl-
ur í smáæðablóðflæði (microcirculatory flow motion) í slímhúð maga,
smáþarma og ristils í öllum dýrunum sem voru rannsökuð bæði við
stöðugar aðstæður og í sjokkástandi. Aðeins mjög alvarlegt sjokk
virtist trufla þessar sveiflur. Tíðni sveiflnanna var 2,2-7,0 á mínútu og
gat hún verið mismunandi frá einum stað til annars þótt aðeins
nokkrir millimetrar væru á milli. Með NIRO mældust mótsvarandi
sveiflur í súrefnismettun í slímhúðinni eins og sáust á laser Doppler
mælinum. Ennfremur sáust mótsvarandi sveiflur í smáæðablóðflæði á
Læknablaðið 2003/89 409