Læknablaðið

Árgangur

Læknablaðið - 15.06.2003, Síða 20

Læknablaðið - 15.06.2003, Síða 20
FRÆÐIGREINAR / REYKINGAVENJUR Cumulative frequency of beginning % smoking cigarettes ---- Males 1967-1977 ---- Males 1978-1989 ---- Males 1990-2001 ---- Females 1967-1977 Females 1979-1989 ---- Females 1990-2001 Age, years Figure 2. Cumulative frequency ofbeginning smoking cigarettes accor- ding to date of answers in three different time periods, 1967-1977, 1978-1989 and 1990-2001. flokkur) getur tekið nokkur stakstæð gildi. Línuleg aðhvarfsgreining var notuð til þess að finna breyt- ingar áhættuþátta við það að hætta reykingum. Rannsóknir Hjartaverndar hafa verið gerðar með leyfum Tölvunefndar frá því hún tók til starfa og síðar Persónuverndar og Vísindasiðanefndar. Niöurstöður Fjöldi rannsakaðra í þessari rannsókn koma við sögu fjórir hópar sem komið hafa í Rannsóknarstöð Hjartaverndar á meira en 30 ára tímabili. í töflu I er sýndur fjöldi þátttak- enda á hverju fjögurra ára tímabili en rétt er að benda á að sumir þeirra hafa komið oftar en einu sinni til rannsóknar („Ungt fólk“ og hluti þátttak- enda í Reykjavíkurrannsókn). Breytingar á reykingavenjum Á mynd 1 eru sýndar reykingavenjur meðal karla og kvenna í fjórum aldursflokkum á sjö tímabilum, því fyrsta 1967-1972 og síðan á fimm ára tímabilum allt til 2001. í kvennahópi hefur heildartíðni reykinga minnkað í öllum aldursflokkum, í yngsta aldurs- flokknum úr 50% í um 35%, í þeim elsta úr um 30% í um 20%. í karlahópi hefur tíðni reykinga minnkað mun meir en í kvennahópi. Þannig minnkar heildar- Table II. Prevalence of smoking (%). Age adjusted to age 45 years. Results from polytomous regression'. Smoking category ________________________________ Males Females Time period Never smoked Quit smoking Total smokers Heavy smokers Never smoked Quit smoking Total smokers Heavy smokers 1967-1972 21.1 17.9 61.0 20.7 43.6 12.4 44.1 19.5 1973-1977 23.8 19.3 56.9 19.6 45.5 14.8 39.7 16.3 1978-1982 25.2 24.2 50.6 20.3 41.3 15.8 42.9 21.7 1983-1987 26.6 28.3 45.1 21.2 40.9 17.5 41.5 23.9 1988-1992 32.8 28.6 38.7 19.0 41.8 20.4 37.8 22.7 1993-1997 28.8 33.9 37.3 18.9 40.5 28.8 30.9 16.0 1998-2001 28.5 35.2 36.3 17.6 36.4 31.8 31.8 15.2 ’Heavy smokers: 15-25 cigarettes or more a day. tíðni reykinga í yngsta hópnum úr um 65% í um 42% en úr um 45% í um 19% í þeim elsta. I karlahópi verður mest minnkun á reykingum þeirra sem reykja 1-14 sígarettur á dag eða reykja pípu/vindla. Þessi þróun er svipuð í öllum aldursflokkum. Reykinga- venjur þeirra sem reykja að meðaltali einn pakka af sígarettum á dag eða meir breytast hins vegar lítið. Þróunin er svipuð í kvennahópi, þeim konum sem reykja 1-14 sígarettur á dag fækkar hlutfallslega en breytingar eru ekki miklar meðal þeirra sem reykja pakka eða meira á dag. Pípu- eða vindlareykingar eru mjög litlar í öllum aldursflokkum kvenna. í töflu II eru sýndar með tölum þær breytingar sem orðið hafa á reykingavenjum í einum aldurs- flokki (45 ára) frá 1967-2001. Heildartíðni reykinga meðal karla hefur minnkað um 40% en meðal kvenna um því sem næst fjórðung. Stórreykingafólk (>1 pk/dag) er nú verulega stærri hluti af reykinga- hópnum, meðal karla 48% en voru 34%, meðal kvenna er munurinn minni, 47% í stað 44% 1970. Kannað var á hvaða aldri fólk byrjaði að reykja síga- rettur og hvort breytingar hefðu orðið á því undan- farin 30 ár. Niðurstöður eru sýndar á mynd 2. Ljóst er að bæði karlar og konur byrja að reykja yngri að aldri eftir því sem nær dregur í tíma, einkanlega samkvæmt svörum eftir 1990. Að meðaltali lækkar byrjunaraldur reykinga um 2,0 ár meðal karla frá fyrsta tímabilinu til þess síðasta, en um 1,7 ár meðal kvenna. Einnig var kannað á hvaða aldri fólk hættir að reykja og hvort breytingar hafi orðið á því síðastliðin 30 ár. Hjá báðum kynjum hefur orðið marktæk lækkun sem nemur 2,8 árum hjá körlum en 3,3 árum hjá konum, það er fólk hættir að reykja fyrr en áður. Reykingar á sígarettum með síu fór hlutfallslega vaxandi fram til um 1980 en breyttist lítið eftir það. Meðal karla fór hundraðshluti síusígarettureykinga vaxandi úr um 20% í um 70% en meðal kvenna úr um 40% í um 85%. Astœður breyttra reykingavenja Á mynd 3 eru sýndar ástæður þess að menn hætta að reykja. Hér ber að geta þess að ástæðurnar „vegna hósta“ og „vegna mæði“ voru sameinaðar í eina ástæðu undir fyrirsögninni „einkenni frá öndunarfær- um“ og ef fleiri en ein heilsufarsástæða voru tilgreind- ar voru þær sameinaðar í flokkinn „aðrar heilsufars- ástæður". Eins og á mynd 2 er rannsókninni skipt niður í þijú tímabil, 1967-1977, 1978-1989 og 1990- 2001. Á öllum tímabilunum er algengasta ástæðan fyrir því að karlar hætta að reykja „ótti við heilsuspill- andi áhrif ’ (other health concern), því næst eru ýmsar ótilgreindar ástæður en þriðja algengasta ástæðan er „einkenni frá öndunarfærum“ og síðan kostnaður. Tiltölulega fáir tilgreina beinlínis ráðleggingar læknis. Á tveimur seinni tímabilunum verður sú breyting að fleiri hætta vegna „ótta við heilsuspillandi áhrif" og samkvæmt ráðleggingum læknis en færri hættu af 492 Læknablaðið 2003/89
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84

x

Læknablaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.