Læknablaðið - 15.06.2004, Side 19

FRÆÐIGREINAR / NOTKUN TÍÐAHVARFAHORMÓNA
kvenna sem mætir í krabbameinsleitina segist þó
aldrei hafa reykt eða vera hættar að reykja heldur en
í úrtaki Tóbaksvarnarnefndar.
Umræða
Niðurstöður þessarar rannsóknar sýna að hormóna-
notkun íslenskra kvenna fór vaxandi á tímabilinu
1996-2001 og var vaxandi miðað við tímabilið 1979-
1995. Hlutfall kvenna sem einhvern tíma höfðu notað
hormón jókst með hverjum nýjum fæðingarhóp. Notk-
un við komu var almennari á tímabilinu 1996-2001 en
á fyrri tímabilum (1). Tímalengd hormónanotkunar
hefur aukist mikið og athyglisvert er að á tímabilinu
1996-2001 höfðu 19% notenda tekið hormón lengur en
í 14 ár. Yngri konur nota frekar samsetta kaflaskipta
hormónameðferð en þær eldri samsetta samfellda
hormónameðferð. Konur sem taka tíðahvarfahormón
eru líklegri til þess að hafa reykt.
Þegar athugað var hve stórt hlutfall kvenna hefði
einhvern tíma (nú eða áður) notað tíðahvarfahormón
kom í ljós að stór hluti kvenna á aldrinum 55-70
ára hafði tekið hormón, eða 55%, og var notkunin
vaxandi með yngri fæðingarhópum. í yngsta fæðing-
arhópnum höfðu 68% notað tíðahvarfahormón. Það
þarf þó að taka til greina að upplýsingar um ástæðu
hormónatökunnar eru ekki til staðar eða upplýsingar
um á hvaða aldri konurnar voru þegar þær tóku hor-
món (að undanskildum konum sem tóku hormón við
komu). Inn á milli eru eflaust konur sem hafa fengið
hormón vegna brottnáms eggjastokka eða legs. Ef
þessar niðurstöður eru bornar saman við niðurstöð-
ur breskrar rannsóknar á konum á aldrinum 50-64
ára, það er hin svokallaða milljón kvenna rannsókn
(28), kemur í ljós að notkunin er svipuð en þó heldur
meiri hér. Sú rannsókn er á margan hátt sambærileg
þessari rannsókn. En í Bretlandi er öllum konum á
aldrinum 50-64 ára sem eru skráðar á heilsugæslu
boðið að koma í bijóstakrabbameinsskimun á þriggja
ára fresti. I milljón kvenna rannsókninni fengu allar
konur sem komu í krabbameinsleitina á árunum
1996-2000 spumingalista sem 71% þeirra fyllti út og
skilaði. Af þessum konum höfðu 50% einhvern tíma
notað hormón samanborið við 55% íslenskra kvenna
á aldrinum 55-70 ára sem komu í krabbameinsleit
1996-2001. Þessi munur gæti skýrst af því að íslensku
konurnar eru eldri en þær bresku þegar þær svara
spurningalistanum. Eitthvað af konunum í bresku
rannsókninni gætu hafa átt eftir að hefja töku tíða-
hvarfahormóna milli 50 og 55 ára aldurs.
Hlutfall kvenna 40 ára og eldri sem notuðu tíða-
hvarfahormón við komu í Leitarstöð var 32%. Þetta
var athugað fyrir mismunandi aldurshópa og kom í
ljós að notkun var mest hjá 52-53 ára gömlum konum.
Aukning var á notkun miðað við fyrri tímabil. Á
árunum 1986-1989 notuðu 14% 52-53 ára kvenna
tíðahvarfahormón við komu í Leitarstöð en 48% árin
%
Mynd 7. Hlutfall kvenna sem höfðu aldrei reykt árin 1996-
2001. Borið saman við gögn úr ársskýrslum Tóbaksvarn-
arnefndar 1996-2001.
%
Mynd 8. Hlutfall kvenna sem reyktu á árunum 1996-2001.
Borið saman við gögn úr ársskýrslum Tóbaksvarn-
arnefndar 1996-2001.
% 100 80 . Heilsusögubanki Tóbaksvarnarnefnd
60 .
40 .
í f
20 .

40-49 ára 50-59 ára 60-69 ára
Mynd 9. Hlutfail kvenna sem voru hœttar að reykja 1996-
2001. Borið saman við gögn úr ársskýrslum Tóbaksvarn-
arnefndar 1996-2001.
1994-1995 og 57% 1996-2001. Þessar niðurstöður eru í
samræmi við rannsókn Bryndísar Benediktsdóttur og
fleiri á einkennum breytingaskeiðs og meðferð þeirra
hjá 50 ára konum á Stór-Reykjavíkursvæðinu (29).
Sú rannsókn var framkvæmd á þann hátt að sendur
var spurningalisti til allra fimmtugra kvenna á Stór-
Reykjavíkursvæðinu og var svörunin 72,2%. Af þeim
sem svöruðu voru 54% að nota tíðahvarfahormóna
en 52% 50-51 árs kvenna í þessari rannsókn. Niður-
stöður þessarar rannsóknar má líka bera saman við
niðurstöður milljón kvenna rannsóknarinnar (28) en í
þeirri rannsókn notuðu 33% kvennanna hormóna er
Læknablaðið 2004/90