Læknablaðið - 15.12.2004, Blaðsíða 8

RITSTJÓRNARGREINAR
Hvað er svo framundan? Eins og fæstum mun
kunnugt þá mótar sóttvarnaráð stefnu í sóttvörnum
og er heilbrigðisyfirvöldum til ráðgjafar um aðgerðir
til varnar útbreiðslu smitsjúkdóma. A undanförnum
misserum hefur ráðið fjallað um ýmis mál sem vænta
má að leiði til tillagna um setningu reglugerða. Hæst
ber tillögugerð varðandi göngudeildir smitsjúkdóma,
læknisskoðun á dvalarleyfisumsækjendum með tilliti
til sóttvarna og skimanir í mæðravernd vegna alvar-
legra smitsjúkdóma. Lengi hefur verið skimað fyrir
sárasótt og rauðum hundum í mæðravernd og ekki
gerðar athugasemdir við það. Þá hefur skimun vegna
lifrarbólgu B og HIV verið boðin verðandi mæðrum
í um langt árabil en nokkur misbrestur hefur verið á
að henni hafi verið framfylgt sem skyldi hin síðari ár.
Ætla má að kostnaður skipti þar máli. Rannsóknar-
stofa Landspítala í veirufræði bauð upphaflega þessar
rannsóknir heilbrigðisstofnunum að kostnaðarlausu
en ákvað síðar fyrirvaralaust að innheimta þann
kostnað. Pví er mikilvægt að tekin sé ákvörðun um
hvaða sjúkdómar það eru sem skima skal eftir og skil-
greint sé hvar kostnaður fellur. Réttur verðandi barna
má ekki verða fyrir borð borinn. Það er nauðsynlegt
að skimun meðal barnshafandi kvenna, sem leiðir til
þess að hægt sé að verja barn gegn alvarlegum smit-
sjúkdómum, sé eðlilegt verklag í mæðravernd og
óháð duttlungum. Ein leið til þess að slík skimun nái
til sem flestra er að hún sé ávallt gerð nema að verð-
andi móðir neiti henni sérstaklega.
Ekki er hægt að ljúka þessari umfjöllun um lög
og reglur um smitsjúkdóma nema að geta um breyt-
ingartillögur á alþjóðaheilbrigðisreglugerðinni (IHR
- International Health Regulations) sem Alþjóða-
heilbrigðisstofnunin (WHO) hefur unnið að á undan-
förnum árum. Á þessu ári fóru fram ítarlegar samræð-
ur um reglugerðina í öllum álfum heimsins sem falla
undir starfsvæði WHO. í lok september á þessu ári
lágu fyrir lokadrög að IHR (7) og fyrstu tvær vikurnar
í nóvember síðastliðnum komu fulltrúar stjórnvalda
192 aðildarríkja saman í höfuðstöðvum WHO í Genf
til að ganga frá þessum alþjóðasamningi sem leggja
skyldi fyrir fund framkvæmdastjórnar WHO sem
haldinn verður í janúar 2005. Síðan var ætlunin að
leggja samninginn um IHR fyrir þing stofnunarinnar
(WHA - World Health Assembly) sem haldið verður
í maí 2005. Fundurinn í Genf fór öðruvísi en ætlað
var. Lítið sáttarhljóð var í fundarmönnum og lítið um
málamiðlanir. Tekist var á um stór mál og smá. Meg-
in átökin stóðu um sjálfsákvörðunarrétt þjóða, vald-
svið aðalframkvæmdastjóra WHO, nefnda og ráð-
gjafahópa hans og pólitískt hlutverk þeirra. Þá voru
átök um ákvörðunarferli sem leiðir til viðvörunar um
atburði sem valdið geta alþjóðlegri útbreiðslu sjúk-
dóma. Snerust deilurnar um það hvort ákvörðunar-
ferlið ætti að byggjast á lýsingu á atburði (algóriþma)
eða hvort fyrir ætti að liggja listi með sjúkdómum
sem bæri að tilkynna eða hvort tveggja. Það blasir
við að ekki er hægt að styðjast við tæmandi lista um
sjúkdóma, einkum með tilliti þeirrar reynslu sem við
höfum af alnæmi og HABL faraldrinum en í upphafi
var þar um nýja og áður óþekkta sjúkdóma að ræða.
Fram kom hjá sumum fulltrúum sem studdu lista yfir
sjúkdóma að þeir treystu ekki öllum fyrir því að nota
algóriþmann rétt. Hjá öðrum fulltrúum, einkum frá
þróunarríkjum, var því haldið fram að slíkur listi væri
nauðsynlegur til að fá pólitískan og efnahagslegan
stuðning fyrir sóttvarnaráðstöfunum. Reglugerðin
fjallar fyrst og fremst um smitsjúkdóma en einnig um
önnur vandamál sem geta náð alþjóðlegri útbreiðslu
einkum af völdum eiturefna og geislavirkra efni. Til
eru aðrir sáttmálar sem fjalla um eiturefni og geisla-
virk efni en rétt þykir að halda þeim innan gildissviðs
reglugerðarinnar vegna þess að WHO fjallar um af-
leiðingar þeirra og viðbrögð heilbrigðisþjónustunnar
við þeim. Um það voru fundarmenn sammála. Þungt
var yfir mönnum í lok fundarins en ákveðið var að
gera úrslitatilraun til að ná sáttum í febrúar 2005 svo
WHA geti fjallað um reglugerðina á fundi sínum í
maí 2005 og vonandi samþykkt hana þá. Reglugerðin
öðlast svo lagagildi ári síðar en á þeim tíma hafa að-
ildarríki WHO möguleika á því að gera fyrirvara við
tiltekin ákvæði eða hafna IHR.
Þessi væntanlega alþjóðareglugerð er nefnd hér
vegna þess að hún mun óhjákvæmilega hafa áhrif á
okkar eigin laga- og reglugerðarsetningu á komandi
misserum verði hún samþykkt.
Heimildir
1. www.althingi.is
2. http://europa.eu.int
3. www.reglugerd.is
4. www.laeknabladid.is
5. www.laeknabladid.is
6. www.reglugerd.is
7. www.who.int
828 Læknablaðið 2004/90