Læknablaðið - 15.12.2004, Blaðsíða 22

FRÆÐIGREINAR / VÍSINDASTÖRF Á LANDSPÍTALA
birting greina íslenskra vísindamanna eftir fagsviðum
árið 2001. Alls eru birtar 147 greinar úr heilbrigðis-
og læknisfræði sem er 33% af heildarfjölda. Á árinu
2001 birtust 102 greinar frá Landspítala þannig að
70% af greinum í læknisfræði eru frá spítalanum.
Rétt er að ítreka að greinar úr félags- og hugvísind-
um koma ekki að fullu fram í þessari mynd.
Alþjóðlegur samanburður á ritrýndum greinum
Árið 1981 voru 450.512 greinar skráðar í ISI gagna-
grunninn og var þá hlutur íslands 0,01%. Árið 1999
var heildarfjöldi greina 732.193 og var þá hlutur
íslands orðinn 0,07% (NSIOD).
Mynd 3 sýnir að útgefnar greinar í klínískri læknis-
fræði voru mun færri á íslandi 1981 og 1987 en meðal-
tal OECD en nálægt meðaltali 1993 og árið 1998 eru
útgefnar greinar 55% yfir meðaltali OECD (klínísk
læknisfræði er skilgreind samkvæmt tímaritum sem
greinarnar birtast í (7)).
Mynd 4 sýnir útgefnar greinar/106 íbúa í sameinda-
líffræði og erfðafræði frá íslandi og meðaltal 22
OECD-landa. Útgefnar greinar voru meira en helm-
ingi færri fyrir ísland árið 1981 en síðan mun hærri en
meðaltal 1987,1993 og 1998.
Mynd 3. Útgefnar ISI greinar á l(f íbúa í klínískri lœknisfrœði og meðaltal 22 OECD-landa
1981,1987,1993 og 1998.
Mynd 4. Útgefnar ISI greinar álOf’ íbúa í sameindalíffrœði og erfðafrœði og meðaltal 22
OECD-landa 1981,1987,1993 og 1998.
Alþjóðlegur samanburður á fjölda tilvitnana
Árið 1981 var hlutur íslands í heildarfjölda tilvitnana
0,01% en 1999 hafði hlutfallið aukist í 0,09% sem er
mesta aukning (70%) sem sést (ásamt Grikklandi)
meðal þróaðra þjóða. (NSIOD). Það er varlega áætl-
að að hlutur íslands sé orðinn 0,1% árið 2003.
í mynd 5 er sýndur meðalfjöldi tilvitnana í hverja
grein úr klínískri læknisfræði sem birtust 1994-1998
fyrir 10 efstu þjóðirnar. Tilvitnanir eru taldar í ágúst
1999. ísland er þar efst á blaði með 6,7 tilvitnan-
ir í hverja grein en næst koma Bandaríkin með 5,7.
Á myndinni er einnig sýnt heimsmeðaltal fyrir 170
þjóðir sem er 4,1 tilvitnum í hverja grein.
Á mynd 6 er sýndur meðalfjöldi tilvitnana í hverja
grein úr sameindalíffræði og erfðafræði sem birtist
1994-1998 fyrir 10 efstu þjóðirnar. ísland er þar í 10
sæti með 10,8 tilvitnanir í hverja grein en heimsmeð-
altal fyrir 170 þjóðir er 12,2 tilvitnun í hverja grein.
Gerð var sérstök talning á tilvitnunum í greinar frá
ÍE í ágúst 2004 fyrir tímabilið 1999-2003 og var með-
altilvitnanatíðni 17 og bendir það til að ísland sé á
hraðferð upp þennan lista sem sýndur er á mynd 6.
Á mynd 7 er sýndur fjöldi tilvitnana í 134 virkustu
vísindamenn á Landspítala. Við skoðun á mynd 7
þarf að hafa eftirfarandi í huga: Allar tilvitnanir eru
taldar óháð höfundarröð og er það gert af eftirfar-
andi tveim ástæðum.
1. Landspítali er kennslustofnun og reyndari vísinda-
menn eru yfirleitt í hlutverki leiðbeinanda í rann-
sóknum og reglan er að þeir eru þá seinastir í höf-
undaröð.
2. Rannsóknir í líf- og læknisfræði eru að þróast í
þann farveg að margir faghópar leggja saman efni-
við og þekkingu og enginn einn hefur afgerandi
innlegg. Hugtakið fyrsti höfundur er að verða úr-
elt. Helmingur greina frá Landspítala 1999-2003
hafði meir en 6 höfunda og 17% höfðu fleiri en 10
höfunda.
Sá fjöldi tilvitnana sem vísindamaður hefur aflað
sér er ekki eingöngu fyrir vinnu á Landspítala heldur
er um starfsævisafn að ræða. Það er vel þekkt að örfá-
ar vísindagreinar ná tilvitnanafjölda langt umfram
aðrar greinar og er þar oftast um að ræða greinar
með marga höfunda. Ýmsir leiðréttingarstuðlar hafa
verið þróaðir til að meta tilvitnanahlutdeild höfunda
eða landa (6) en þær eru flestar flóknar og ruglings-
legar og eru ekki notaðar í útreikningum á mynd 7.
Hins vegar er lýst þrem mest tilvitnuðu greinum frá
Landspítala hér í framhaldinu.
Greinar frá Landspítala sem mest hefur verið vitnað í
Efst á blaði er The Scandinavian Simvastatin Study
(20) sem náði 3180 tilvitnunum í september 2004. Þar
er um að ræða alþjóðlega fjölsetra lyfjarannsókn með
þátttöku um 200 lækna. Þessi rannsókn hafði afger-
andi áhrif á notkun blóðfitulækkandi lyfja til forvarna
842 Læknablaðið 2004/90