Læknablaðið - 15.06.2005, Blaðsíða 53

UMRÆÐA & FRÉTTIR / STJÓRNUNARVANDI LAN DSPÍTALA
og síðast af ákvörðunum lækna. Þess vegna hafa
stjórnvöld freistað þess að koma sér upp sveitum
rekstrarfræðinga sem ætlað er að koma böndum á
þessi útgjöld.
Það er í sjálfu sér góðra gjalda vert en gallinn er
sá að rekstrarfræðingar bera ekki skynbragð á fag-
leg læknisstörf. Þeir eiga því erfitt með að greina á
milli þess sem með réttu telst vera sóun og óráðsía
og hins sem er nauðsynlegur þáttur í framkvæmd
læknisfræðinnar. Þetta eiga hins vegar hæfustu
fagmenn lækninga í hverri sérgrein að geta greint
auðveldlega og þá ber að ráða í störf yfirlækna.
Vandamálið er þekkt úr öðrum geirum samfé-
lagsins. Um árabil hafa til dæmis staðið deilur um
það meðal háskólamanna í hinum vestræna heimi
hvort rétt sé að fela stjórnun háskóla fagmönnum,
til dæmis heimspekingum svo nærtækt dæmi sé
tekið, eða hvort réttara sé að ráða viðskiptafræð-
inga í rektorsstöðurnar því allt snúist þetta hvort
eð er um peninga.
Undirritaður sat í vor fund þar sem fjallað
var um mál sem við fyrstu sýn virtist allsendis
óskylt heilbrigðiskerfinu, sem sé fréttastjóramál
Ríkisútvarpsins. Þar var þó líka tekist á um það
hvort réttast væri að fréttastjórinn væri fagmaður í
blaðamennsku eða rekstrarfræðingur.
Einn frummælenda var Þórólfur Þórlindsson
prófessor í félagsfræði við Háskóla íslands. Hann
sagði frá því að nú væri víðast hvar í Banda-
ríkjunum og Evrópu verið að hverfa frá því að
ráða viðskiptafræðinga til að stjórna háskólum.
Meginröksemdin fyrir því væri nefnilega fallin en
hún var sú að viðskiptafræðingar kynnu leiðir til
að auka hagkvæmni í rekstri. Það hefði komið í ljós
að vegna þess að viðskiptafræðinga skorti akadem-
íska þekkingu á starfi háskóla hefðu þeir brugðist
við með því að fjölga ráðgjöfum og millistjórn-
endum sem geta sagt þeim hvað hinir akademísku
starfsmenn væru að gera og haft eftirlit með þeim.
Þetta stjórnunarlag reyndist á endanum svo dýrt
og svifaseint að það var búið að éta upp allan ávinn-
ing hagræðingaraðgerðanna.
Hvert stefnir?
Að áliti margra lækna og yfirlækna er stjórnunar-
vandi Landspítalans þessarar gerðar. Vonandi bera
menn þó gæfu til að tala saman og komast að sam-
eiginlegri niðurstöðu sem allir geta unað við. Sem
stendur virðist hins vegar ekki mikið að gerast sem
geti leyst þennan rembihnút.
Eins og áður sagði var undirritað samkomulag
í byrjun apríl um það að allir eigi að vera vinir en
síðan hefur ekki mikið gerst. Læknaráð hefur þó
reynt að ýta vagninum áleiðis, meðal annars með
bréfinu frá 22. apríl til setts forstjóra. Hann hefur
raunar vikið fyrir Magnúsi Péturssyni sem kominn
er aftur úr námsleyfi. Einhverjar þreifingar áttu sér
stað fyrir aðalfund læknaráðs sem haldinn var eftir
að blaðið fór í prentun en óljóst hvort eitthvað
myndi gerast þar. Ekki voru menn sérlega yfirlýs-
ingaglaðir heldur sögðu málið á viðkvæmu stigi.
Við sjáum hvað setur og munum halda áfram að
fylgjast með málinu.
Greining formanns lækna-
ráðs á vanda Landspítala
í bréfi Friðbjörns Sigurðssonar formanns læknaráðs Landspítala til Jóhann-
esar M. Gunnarssonar setts forstjóra þann 22. apríl síðastliðinn setur for-
maðurinn fram eftirfarandi greiningu á vanda spítalans. Plássins vegna verð-
um við því miður að sleppa tillögum hans til úrlausnar en bréfið má nálgast í
ársskýrslu Læknaráðs sem lögð var fram á aðalfundi þess 27. maí.
1. LSH er sérgrcinaskipt sjúkraliús. Því þurfa allar sérgreinar lækninga að vera vel
skilgreindar. Ljóst þarf að vera hver sé í forsvari fyrir viðkomandi sérgrein, og að
sá aðili beri starfsheiti sem er aðgreinanlegt frá öðrum stjórnendum lækninga á
sjúkrahúsinu. Sérgreinar lækninga þurfa að hafa skilgreinda aðstöðu með skrifstof-
um Iækna og skrifstofustjóra. Stjórnkerfi LSH hefur verið gagnrýnt fyrir of mikla
miðstýringu, og þurfa sérgreinar að fá aukið stjórnunarvægi og sjálfstæði. Fagleg og
rekstrarleg ábyrgð þarf að fara saman á öllum stigum í lækningum og er því eðlilegt
að sérgreinar verði meginrekstrareiningar lækninga á sjúkrahúsinu.
2. Hlutvcrk sviðstjóra cr að inörgu leyti óljóst og skarast að nokkru við störf yfir-
lækna. Ágreiningur er um hvernig staðið er að vali á sviðstjórum, en sviðsljórar
eru nú valdir af forstjóra. Starfsheitið sviðstjóri er ekki nægilega lýsandi fyrir for-
ystumenn lækninga. Eðli málsins samkvæmt verða forystumenn lækninga að vera
leiðtogar, en bent hefur veriö á að núverandi tilhögun á vali sviðstjóra hamli því.
3. Skcrpa þarf á hlutvcrkaskiptingu lækninga og hjúkrunar í stjórnun sjúkrahússins, en
óljós mörk eru milli stjórnunarhlutverks forystumanna lækninga og hjúkrunar, ann-
ars vegar sviðstjóra lækninga og hjúkrunar og hins vegar deildarstjóra og yfirlækna.
Nauðsynlegt er að fyrir liggi nákvæm skilgreining á hlutverki og ábyrgð viðkomandi
stjórnenda. Ástæðulaust er að þessir aðilar séu ávalll kallaðir saman við ákvarðana-
töku. því sum mál eru vissulega annaðhvort viðkomandi hjúkrun eða lækningum.
Núverandi fyrirkomulag er til þess fallið að hamla eðlilegri þróun hjúkrunar og lækn-
inga, enda er hér ekki um sömu fræðigreinar að ræða. Samhliða þarf að tryggja að
áfram ríki náin samvinna meðal þessara tveggja helstu faggreina sjúkrahússins.
4. Landspítalinn er háskólasjúkrahús og gera þarf sjúkrahúsinu kleift að standa undir því
nafni. Nú er kornið að endurskoðun samnings LSH og HÍ og verður að nýta það tæki-
færi til að skilgreina betur en áður hefur verið gert, hlutverk HÍ í stjórnun LSH, þar á
meðal stjómunarhlutverk forstöðumanna fræðasviða læknadeildar á sjúkrahúsinu.
5. I fjölmiðlum að undanförnu og í erindi læknaráðs til ráðherra hefur komið fram
gagnrýni á stjórnsýslu sjúkrahússins. Nefnt hefur verið að stjórnsýshin sé ekki nægi-
lega gcgnsæ og að sum erindi hafi ekki fengið tilhlýðilega afgreiðslu. Þá skorti á
virðingu fyrir faglegum sjónarmiðum. Fjöldi fagaðila leggur á sig gríðarlega vinnu
við þjónustu og þróun sjúkrahússins. Háskólasjúkrahús á stærð við LSH rúmar
margar skoðanir. Þó svo að einstakir fagaðilar séu ekki alltaf sammála stjórn sjúkra-
hússins á hverjum tíma merkir það ekki að þeir séu dottnir út úr „liði LSH“ enda er
jákvæð gagnrýni nauðsynleg fyrir þróun háskólasjúkrahúss.
Læknablaðið 2005/91 541