Læknablaðið - 15.02.2006, Síða 59

UMRÆÐA & FRÉTTIR / LYFJAFRÆÐI
við meiri áhyggjur af lyfjakostnaði en afleiddum
kostnaði þó svo að slæmar afleiðingar kostuðu
meira en lyfin.
í átt til lyfjastoðar; hvar stendur ísland?
Almennt má segja að menntastofnanir og samtök
lyfjafræðinga hafi tekið hugmyndafræði lyfjastoð-
ar og gert hana að fagsviði innan lyfjafræðinnar.
Lyfjastoð er ekki til staðar á Islandi. Fyrir nokkr-
um árum var Lindu M Strand boðið hingað til að
halda fyrirlestur m.a. með stuðningi Lyfju, sem
hóf verkefni á sviði lyfjastoðar sem ekki reyndist
grundvöllur fyrir. Almennt hefur tekist mun betur
að festa hana í sessi í Bandaríkjunum og á afmörk-
uðum sviðunt í Bretlandi en í Evrópu. I Evrópu
virðist lyfjastoð framkvæmd meira í smáum mæli-
kvarða í einstaklingsreknum apótekum.
Lyfjastoð erlendis
Aðilar að Pharmaceutical Care Network
Europe (PCNE) eru frá 17 Evrópulöndum og
Bandaríkjunum og voru samtökin stofnuð 1994.
Haldnar eru ráðstefnur annað hvert ár (Working
conferences). Verkefnin sem þátttakendur standa
að eru fjölbreytileg. Flest tengjast apótekum og
hvað fjármögnun varðar aðilum og kennslustofn-
unum sem standa að rekstri og kennslu á sviðum
heilbrigðisstarfssemi. Unnið er í náinni samvinnu
við heilbrigðisstarfsfólk á öðrum sviðum en lyfja-
fræði, aðallega lækna en líka í teymunr. Stundum
snúast þau um ákveðna sjúklingahópa, til dæmis
sykursjúka eða astmasjúka, fólk á fjöllyfjameð-
ferð eða að viðskiptavinum apóteka er boðið upp
á lyfjastoð.
Kaiser Permanente er amerískt stórfyrirtæki á
heilbrigðissviði sem starfar á níu svæðunt í nokk-
rum fylkjum Bandaríkjanna. Ræktun heilbrigðis,
bæði einstaklingsins og samfélags er yfirlýst mark-
mið starfssemi þess sem gengur meðal annars út á
að annast alhliða heilbrigðisþjónustu við einstak-
linginn frá vöggu til grafar. Forstjóri apóteks- og
meðferðarsviðs fyrirtækisins í Colorado, Dennis
Helling, kynnti starfsemi þess á sviði lyfjastoðar
á PCNE-þingi í febrúar 2005. Ræddi hann við-
horfsbreytingar innan fyrirtækisins. Áherslur
hefðu færst frá því eftir hvaða kerfi fólk fengi lyfin
(apóteks-miðaðar) til þess að veita fólki aðgang
að lyfjafræðiþjónustu 24 tíma dagsins allan ársins
hring (einstaklings (lyfjaþega)-miðaðar). Mikil
umræða fer einmitt fram innan PCNE um hvernig
hægt sé að koma á framfæri við ráðamenn á sviði
stjórnmála og viðskifta að raunverulegur sparnað-
ur felist í lyfjastoð.
EuroPharm Forum eru samtök evrópskra
lyfjafræðingafélaga og Evrópudeildar Alþjóðahe
ilbrigðismálastofnunarinnar (WHO). Markmið
samtakanna er að stuðla að framlagi lyfjafræð-
inga til heilsu-eflingar á öllum sviðum heilbrigðis.
Samtökin voru stofnuð 1992. Starfsemin hefur
fyrst og fremst verið fræðilegu plani. Finnland
og Holland standa framar en aðrir að því leyti að
tengja hugmyndirnar starfsemi apóteka og gera
rannsóknir. Fræðsluefni og rannsóknir sent unnin
hafa verið á vegum samtakanna er aðgengilegt á
geisladiskasafni og ætlað til þess að aðstoða sér-
fræðinga og stjórnendur á heilbrigðissviði sem og
starfandi lyfjafræðinga við að aðlaga sérfræðisvið
lyfjafræðinga að heilbrigðisstarfsemi hvers lands
fyrir sig og tengja það starfsemi annara heilbrigð-
isstétta.
Umræða og lokaorð
Óumdeilt virðist að samstarf og teymisvinna í
heilbrigðisþjónustu sé það sem koma skal. Það
skapar nauðsynlega breidd í heilsugæslu og fólk
er öruggara þegar það veit að álit á ástandi þess
er stutt mati fleiri aðila. Ennfremur að það á kost
á fjölbreyttari úrræðum svo sem h'kamsþjálfun,
lyfjameðferð og samtalsmeðferð. Ferlið sjúkdóms-
greining > lyf er oft ávísun á lyfjameðferð sem
jafnvel er ekki endurskoðuð árum saman.
Þátttaka lyfjafræðinga í heilsugæslu er afar
mikilvæg eins og sést af því sem vitnað er til hér
að ofan.
Nauðsynlegt er að heilbrigðistéttir taki höndum
saman á fleiri sviðum. Veita þarf stjórnmálamönn-
um og stjórnendum á heilbrigðissviði upplýsingar
og leiðsögn og taka höndum saman við þá um
að skipuleggja heilbrigðisþjónustu þannig að
hún standi öllunt til boða og öll úrræði séu inni í
myndinni. I hræringum síðustu 10-15 ára hefur
ekki tekist sem skyldi að tryggja það. Það má geta
þess að vettvangur fyrir þetta samstarf er fyrir
hendi en þar á ég við Samtök heilbrigðisstétta.
Þau héldu málþing í október 2004 um teymisvinnu
í heilbrigðiskerfinu og komu þar aðilar sern hafa
tekið þátt í teymisvinnu innan heilbrigðiskerfisins
hér á landi.
Örlög apótekslyfjafræðinga í breyttu formi
apóteksrekstrar eru athyglisverð. Staðan er sú að
hlutverk þeirra er tvíþætt. Annars vegar að sjá um
rekstur fyrir það fyrirtæki sem apótekseiningin
er hluti af og hins vegar að standa skil gagnvart
opinberum aðilum, Tryggingastofnun ríkisins
og Lyfjastofnun. Þetta er krefjandi og tímafrekt
vegna sífelldra breytinga á reglum um greiðslu og
á skráningu lyfja. Það tengist aftur framboði lyfja
og breytingum hjá lyfjafyrirtækjum hérlendis sem
erlendis. Fjölda lyfjafræðinga á apótekssviði er
Læknablaðið 2006/92 143