Læknablaðið - 15.04.2006, Side 17

FRÆÐIGREINAR / ÁHR
ingar „regression dilution“ getur einnig valdið
skekkju við mat á öðrum áhættuþáttum, jafnvel
þeim sem mældir eru nákvæmlega“.
I þessari rannsókn Hjartaverndar hefur sýnt sig
að þeir sem hætta reykingum minnka áhættuna
sem þeim tengjast verulega. Þannig var áhætta
þeirra sem voru fyrrverandi reykingamenn við
fyrri komu nánast eins og þeirra sem aldrei höfðu
reykt. Þeir sem hættu reykingum ntilli fyrri og
seinni heintsóknar minnkuðu áhættu sína einnig
verulega. Þetta er í samræmi við niðurstöður ann-
arra rannsókna (2,16, 19, 20). í rannsókn Doll (2)
kom í ljós að þeir sem hættu að reykja um þrítugt
voru nánast í sömu áhættu og þeir sem höfðu
aldrei reykt. Hins vegar hefur verið sýnt fram á að
minnkun reykinga í stað þess að hætta alveg leiðir
ekki til verulegra breytinga á dánartíðni vegna
reykingatengdra sjúkdóma (19).
Kostir þessarar rannsóknar Hjartaverndar eru
fyrst og fremst að um stórt tilviljunarúrtak er að
ræða sern fylgt hefur verið eftir í mjög langan
tíma á staðlaðan hátt. Það er einnig styrkur þess-
arar rannsóknar að samanburðarhópur reykinga-
ntanna, það er þeir sem aldrei höfðu reykt, er mjög
stöðugur, fáir sem ekki reyktu við fyrstu komu
hófu reykingar á rannsóknartímanum. Þannig
reyndust 86% karla og 82% kvenna sem reyktu
byrja reykingar fyrir þrítugsaldur en eins og áður
segir voru yngstu þátttakendurnir í hóprannsókn-
inni 34 ára er hún hófst 1967. Helsti veikleiki rann-
sóknarinnar er sú óvissa sem jafnan er um áreið-
anleika svara við spurningalista. Þær prófanir sem
gerðar voru til að meta áreiðanleika svara benda
þó til að hann sé vel viðunandi (8). I samantekt
(21) á 26 rannsóknum þar sem lífefnafræðileg próf
voru notuð til að sannprófa reykingavenjur (eins
og í rannsókn Hjartaverndar) reyndist meðalnæmi
87,5 og sérhæfni 89,2.1 okkar rannsókn var ósam-
ræmi milli svara við spurningalista og thiocyanate-
mælinga í 2-7% tilvika.
Þessi rannsókn Hjartaverndar á heilsufars-
legum áhrifum reykinga hefur sýnt að skaðsemi
reykinga hefur yfirleitt verið vanmetin, sérstaklega
meðal karla. Þetta ber að hafa í huga þegar fræðsla
fer fram um áhrif reykinga á heilsuna því líklegt
er að upplýsingar af þessu tagi geti haft áhrif í
forvörnum gegn reykingum og þannig stuðlað að
bættu heilsufari meðal þjóðarinnar.
Þakkir
Höfundar vilja færa þátttakendum í hóprannsókn-
um Hjartaverndar, starfsfólki Rannsóknarstöðvar
Hjartaverndar og fjölmörgum samstarfsaðilum
bestu þakkir fyrir öflun gagna fyrir þessar rann-
sóknir. Maríu Henley er þökkuð aðstoð við rit-
vinnslu og frágang greinarinnar til birlingar.
1. Colditz GA. Illnesses caused by smoking cigarettes. Cancer
Causes Control 2000; 11: 93-7.
2. Doll R, Peto R, Boreham J, Sutherland I. Mortality in relation
to smoking: 50 years’ observations on male British doctors.
BMJ 2004; 328: 1519.
3. Royal College of Physicians of London. Smoking and health;
report of the Royal College of Physicians on smoking in rela-
tion to cancer of the lung and other diseases. London, Pitman,
1962.
4. Royal College of Physicians of London. Smoking and health
now: a new report and summary on smoking and its effects
on health, from the Royal College of Physicians of London.
London, Pitman Medical, 1971.
5. United States. Surgeon General’s Advisory Committee on
Smoking and Health. Smoking and health; report of the advi-
sory committee to the Surgeon General of the Public Health
Service. Washington, DC: US Government Printing Office,
1964. Surgeon General.
6. Smoking and health. Report of the Advisory Committee to the
Surgeon General of the Public Health Service. Washington,
DC: US Government Printing Office, 1979.
7. IARC working group on the evaluation of carcinogenic risks
to humans: some industrial chemicals. Lyon, 15-22 February
1994: IARC Monogr Eval Carcinog Risks Hum Cheml994; 60:
1-560.
8. Sigfússon N, Sigurðsson G, Sigvaldason H, Guðnason V.
Breytingar á reykingavenjum miðaldra og eldri íslendinga síð-
astliðin þrjátíu ár og ástæður þeirra. Niðurstöður úr hóprann-
sóknum Hjartaverndar. Læknablaðið 2003; 89:489-98.
9. Sigurðsson E, Þorgeirsson G, Sigvaldason H, Sigfússon N.
Prevalence of coronary heart disease in Icelandic men 1968-
1986. The Reykjavík Study. Eur Heart J 1993; 14: 584-91.
10. WHO MONICA Project. MONICA Manual. (1998-1999).
Part IV: Event Registration. Section 1: Coronary Event
Registration Data Component. www.ktl.fi/publications/nwnica/
man ual/part4/i v-l.htm
11. Sigfússon N, Guðmundsdóttir II, Stefánsdóttir I, Sigvaldason
H. MONICA rannsóknin á íslandi 1981-1992. The MONICA
Iceland Study 1981-1992. Heilbrigðisskýrslur, Fylgirit 1997, nr. 2.
12. Rose GA, Blackburn H. Cardiovascular survey methods.
Geneva, World Health Organization, 1968:160-2.
13. Jónsdóttir LS, Sigfússon N, Guðnason V, Sigvaldason H,
Porgeirsson G. Do lipids, blood pressure, diabetes, and smok-
ing confer equal risk of myocardial infarction in women as in
men? The Reykjavík Study. J Cardiovasc Risk 2002; 9: 67-76.
14. Conroy RM, Pyorala K, Fitzgerald AP, Sans S, Menotti A, De
Backer G, et al. Estimation of ten-year risk of fatal cardio-
vascular disease in Europe: The SCORE project. Eur Heart J
2003; 24: 987-1003.
15. Molarius A, Parsons RW, Dobson AJ. Evans A, Fortmann SP,
Jamrozik K, et al. WHO MONICA Project. Trends in cigarette
smoking in 36 populations from the early 1980s to the mid-
1990s: findings from the WHO MONICA Project. Am J Public
Health 2001;91:206-12.
16. Jousilahti P, Vartiainen E, Korhonen HJ, Puska P, Tuomilehto
J. Is the effect of smoking on the risk for coronary heart disease
even stronger than was previously thought? J Cardiovasc Risk
1999; 6:293-8.
17. Clarke R, Shipley M, Lewington S, Youngman L, Collins R,
Marmot M, et al. Underestimation of risk associations due to
regression dilution in long-term follow-up of prospective stud-
ies. Am J Epidemiol 1999; 150: 341-53
18. Emberson JR, Whincup PH, Morris RW, Walker M, Lowe GDO,
Rumley R. Effect of regression dilution for established and novel
coronary risk factors: results from the British Regional Heart
Study. Eur J Cardiovasc Prev Rehab 2004; 11:125-34.
19. Godtfredsen NS, Holst C, Prescott E, Vestbo J, Osler
M. Smoking reduction, smoking cessation, and mortal-
ity: a 16-year follow-up of 19,732 men and women from The
Copenhagen Centre for Prospective Population Studies. Am J
Epidemiol 2001; 156: 994-1001.
20. Fagerstrom K. The epidemiology of smoking: health conse-
quences and benefits of cessation. Drugs 2002; 62 Suppl 2: 1-9.
21. Patrick DL, Cheadle A, Thompson DC, Diehr P, Koepsell T,
Kinne S. The validity of self-reported smoking: a review and
meta-analysis. Am J Public Health 1994; 84:1086-93.
Heimildir
REYKINGA ■
Læknablaðið 2006/92 269