Læknablaðið - 15.04.2006, Qupperneq 44

ÞING SKURÐLÆKNA, SVÆFINGA- OG GJÖRGÆSLULÆKNA / ÁGRIP ERINDA
gjöl'um, en ef marka má svör þáttrakenda er þó ljóst að talsvert
má draga úr óþarfa blóðgjöfum. Ekki barst nægilegur fjöldi
svara til að hægt væri að kanna hvort munur sé á starfsvenjum
eftir vinnustað og stöðu. Starfsvenjur íslenskra og norskra svæf-
inga- og gjörgæslulækna virðast vera sambærilegar.
E-12 Óbein efnaskiptamæling á orkunotkun gjörgæslu-
sjúklinga
Bjarki Kristinsson', Kristinn Sigvaldason2, Sigurbergur Kárason2
'Læknadeild HI, 2svæfinga- og gjörgæsludeild Landspítala
Inngangur: Næringargjöf til gjörgæslusjúklinga er mikilvægur
þáttur í meðferð þeirra og hefur áhrif á fylgikvilla og dánartíðni.
Þó að orkuþörf sjúklinga sé mismunandi er ekki venja að mæla
hana. Markmið þessarar rannsóknar var að mæla orkunotkun
sjúklinga á gjörgæsludeild og bera saman við áætlaða orkunotk-
un og heildarnæringargjöf og að kanna mun á fyrirskipaðri og
raunverulegri næringargjöf.
Aðferðir: Allir sjúklingar >18 ára sent voru meðhöndlaðir í önd-
unarvél >1 sólarhring á gjörgæsludeildum Landspítala á rann-
sóknartímabilinu voru hæfir til þátttöku. Orkunotkun var mæld
með óbeinni efnaskiptamælingu daglega í 30 mínútur á meðan á
öndunarvélarmeðferð stóð. Niðurstöður mælinganna voru blind-
aðar starfsmönnum deildarinnar. Aætluð orkunotkun var metin
með Harris-Benedict jöfnu með/án streitustuðuls. Upplýsingum
um sjúkling, næringargjöf, blóðsykur og lyfjagjafir var safnað.
Niðurstöður: Rannsakaðir voru 12 sjúklingar. Mæld orkunotk-
un á sólarhring var 21,5±3,1 kcal/kg/dag (max 27±2,8, mín
16,4±3,6). í samanburði vanmat Harris-Benedict jafnan án
streitustuðuls orkunotkunina (18±2kcal/kg/dag (p<0,001, r =
0,58)) en ofmat með streitustuðli (25 ±3 kcal/kg/dag (p<0,001,
r = 0,55)). Næringargjöf um sondu hófst að meðaltali 2,4 ±0,2
dögum eftir upphaf öndunarvélarmeðferðar. Meðalnæringargjöf
yfir allt tímabilið var 14±3,7 kcal/kg/dag. Munurinn á mældri
orkunotkun og heildarnæringargjöf var tölfræðilega marktækur
(p<0,001, r = 0,16). Raunveruleg sondunæring var minni en fyr-
irskipuð um 1,3 ±0,7 kcal/kg/dag (p<0,001).
Umræöa: Sjúklingahópurinn var svipaður því sem almennt ger-
ist á gjörgæslu. Mæld orkunotkun er í samræmi við niðurstöður
annarra rannsókna. Talsverður munur var á mældri orkuþörf
milli einstakra sjúklinga og milli mælinga hjá sama sjúklingi.
Einnig var lítil fylgni milli mældrar og áætlaðrar orkunotk-
unar en hvort tveggja styður gagnsemi efnaskiptamælinga.
Næringargjöf var einungis 65% af mældri orkunotkun. Lítill
munur var á fyrirskipaðri næringargjöf og raunverulegri.
Alyktun: Mun betra er að mæla orkunotkun en áætla.
E-13 Hvað þurfa skurðlæknar og svæfingalæknar að vita
um efnavopn?
Gísli H. Sigurðsson
Svæfinga- og gjörgæsludeild Landspítala, læknadeild HÍ
Á síðustu árum hafa aðferðir hryðjuverkahópa breyst frá því sem
áður var. Eftir að taugagasi var beitt í neðanjarðarbrautakerfi
Tókýóborgar árið 1995 og tvær sprengingar sprungu samtímis
við sendiráð Bandaríkjanna í Austur-Afríku árið 1998 var ljóst
að hryðjuverkamenn voru tilbúnir að fórna þúsundum manns-
lífa fyrir málstaðinn. Á þeim tíma sögðu margir að við yrðum
að búa okkur undir að lifa í heimi sem væri undir stöðugri ógn
hryðjuverkamanna. Ef einhver var enn í vafa þá sannaðist það
11. september 2001 með árásunum á tvíburaturnana í New York
og árásunum á neðanjarðarbrautir London síðastliðið sumar.
Fram að þessu hafa Norðurlöndin talið sig vera nokkuð
örugglega utan þeirra svæða sem hryðjuverkamenn teldu sér
óvinveitt. Þetta hefur þó breyst á síðustu vikum þar sem frændur
vorir Danir eru orðnir miðpunktur haturs öfgafullra múslima
um allan heim. Fjölmargir hópar múslímskra hryðjuverka-
manna, þar með taldir hópar tengdir A1 Qaida, hafa hótað árás-
um á Norðurlönd. Það má því segja að við Islendingar höfum
færst nær víglínu hryðjuverka og því etv kominn tími til að íhuga
hvort slíkar árásir gætu átt sér stað hér á landi.
Eitt af því sem menn óttast mest er að hryðjuverkamenn nái
tökum á notkun eiturvopna, einkum á taugagasi enda eru slík efni
tiltölulega einföld í framleiðslu, auðveld í flutningi á milli landa og
geta valdið gífurlegu manntjóni. Taugagas (acetylcholinesterasa-
hemlar) er hættulegasta tegund efnavopna. Nafngiftin kemur af
áhrifunum á taugakerfið, en það hindrar niðurbrot á acetylcholini
sem veldur almennri taugalömun og dauða, ef ekki gefst tími til
að gefa mótefni. Sarin sem notað var til dæmis í Tókýó er litlaust
og lyktarlaust gas, tuttugu sinnum eitraðra heldur en cyanid gas.
Það er heldur þyngra en loft og heldur sig þess vegna nálægt
jörðinni ef lítil hreyfing er á lofti. Það getur því valdið miklu
manntjóni í neðanjarðarbrautum, í stórum samkomusölum eða
á íþróttavöllum. Þetta gerir sarin sérstaklega áhugavert fyrir
hryðjuverkamenn, sem vilja valda miklu manntjóni.
Eftir taugagasárásina í Tókýó 1995 sem til allrar hamingju mis-
tókst hrapallega hafa margar ríkisstjórnir undirbúið leiðbeiningar
um það hvernig eigi að bregðast við þessari hættu. í nokkrum
löndum hafa verið framkvæmdar æfingar til að þjálfa útkallssveit-
ir (primary response teams) og starfsfólk á sjúkrahúsum.
Gagnaðgerðir geta bjargað mörgum mannslífum, en þá er
nauðsynlegt að hafa vel æfðar og vel búnar sveitir, sem geta veitt
fyrstu hjálp með hreinsun (detoxification units), gjöf mótefna og
endurlífgunaraðgerðum. Þar sem taugagas verkar mjög hratt er
ekki hægt að sækja hjálp til nærliggjandi landa. Þó sjúkraflutn-
ingamenn og heilbrigðisstarfsfólk bráðamóttöku mundu í
flestum tilvikum lenda í fremstu línu meðferðar, ef upp kæmi
eiturefnaárás, mundu þeir fljótt þarfnast hjálpar vegna fjölda
slasaðra og yrðu þá svæfingalæknar og skurðlæknar kallaðir til.
Þess vegna er ráðlegt fyrir þessa hópa að kynna sér grundvall-
aratriðin í greiningu, meðferð og meðhöndlun slasaðra eftir
eiturefnaárás.
E-14 Meðferð verkja eftir gerviliðaaðgerðir
Girisli Hirlekar
Svæfinga- og gjörgæsludeild Fjórðungssjúkrahússins á Akureyri
Inngangur: Gerviliðaaðgerðum á mjöðm og hné fer fjölgandi
á Vesturlöndum. Gera má ráð fyrir að í flestum tilvikum sé
296 Læknablaðið 2006/92