Læknablaðið - 15.01.2009, Blaðsíða 23

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKNIR
leitt til samvaxtar milli sveifar og ölnar.7'11 í öðrum
rannsóknum er mjög svipaðri tíðni beinmynd-
unar í mjúkvefjum lýst án þess að það hafi áhrif á
hreyfigetu eða styrk.9'10
Meðaltal DASH-stigunar var 11,7 eða með því
besta sem gerist en það var einnig tilfinning okkar
að flestir sjúklingar væru ánægðir með árangur
aðgerðar. Fjórðungur sjúklinganna í rannsókninni
hafði engin einkenni frá aðgerðararminum og þar
af leiðandi DASH-stigun 0.
Eftir því sem við best vitum hafa handar-
kraftmælar ekki verið notaðir til þess að meta
kraft hjá sjúklingum sem gengist hafa undir
aðgerðir þar sem tvíhöfðavöðvasin er endurfest
á sveifarhrjónu. Handhægir kraftmælar hafa
verið notaðir til að meta kraft hjá fjölmörgum
sjúklingahópum og sýnt hefur verið fram á
notagildi þeirra.13 Einnig hafa rannsóknir sýnt að
hægt er að mæla beygjukraft (flexion) í olnboga
með slíkum mælum.13 Hins vegar hefur eftir því
sem við best vitum rétthverfa (supination) ekki
verið mæld með slíkum mælum. Það er erfitt að
túlka niðurstöður kraftmælinganna í svo litlu þýði
sjúklinga en enginn tölfræðilegur munur fannst
og enginn sjúklingur fann fyrir kraftskerðingu við
leik og störf í arminum sem gerð var aðgerð á. Sýnt
hefur verið fram á að almennt sé styrkur í rétt- og
ranghverfu svipaður í hægri og vinstri olnboga og
því samanburðarhæfur14 í beygju um olnboga er
hægri olnboginn (dominant arm) talinn vera sterk-
ari en sá vinstri og torveldar það samanburð.14
Flestir sem mælt hafa styrk hjá sjúklingum sem
gangast undir aðgerðir sem þessa hafa fundið að
sjúklingar endurheimta styrk sinn í beygju og rétt-
hverfu en þó ekki alltaf að fullu.2-12> 13 Einnig hafa
rannsóknir sýnt að um það bil 40% af rétthverfu-
styrk og 30% af beygjustyrk tapast við slit á sin
tvíhöfðabeygjuvöðva upphandleggs og renna þær
niðurstöður stoðum undir það hversu mikilvægt
það er að festa slitna sin á sinn stað að nýju.2
Meðferð slits á sin tvíhöfðabeygjuvöðva upp-
handleggs án aðgerðar felst yfirleitt í hvíld arms-
ins í fatla eða gifsspelku í þrjár vikur og þar á
eftir hreyfiæfingar án álags í fimm vikur og loks
vaxandi álag. Meðferð án aðgerðar getur átt rétt á
sér hjá einstaklingum með litla þörf fyrir eðlilegan
styrk í beygju og rétthverfu, en tæpast hjá fólki
í líkamlega krefjandi vinnu eða íþróttafólki.3 I
rannsókn þar sem meðferð án aðgerðar var borin
saman við aðgerð eftir tækni Boyds og Andersons
kom í ljós að þeir sem ekki fóru í aðgerð höfðu
verulega minnkaðan styrk í rétthverfu og beygju
ásamt því að geta ekki beitt skrúfjárni eða slegið
bolta með hafnaboltakylfu.3
Það vekur athygli að aðeins einn sjúklingur
virðist á þessu tímabili hafa greinst með slit á sin
tvíhöfðabeygjuvöðva upphandleggs og ekki farið
í aðgerð. Af töflu I virðast þeir sjúklingar sem slíta
sin tvíhöfðabeygjuvöðva upphandleggs vera erf-
iðisvinnumenn sem ekki sætta sig við minnkaðan
kraft í upphandlegg. Því völdu allir nema einn að
fara í aðgerð.
Flestir voru ánægðir með árangur aðgerðar og
virtust geta sinnt vinnu sinni áfram þó að dæmi
séu um að miklir erfiðisvinnumenn hafi þurft að
fá sér léttari störf.
Einn sjúklingur tók af sér gifsið innan við viku
frá aðgerð og byrjaði að hreyfa olnbogann varlega,
honum famaðist vel. Síðustu ár hafa komið fram
ýmsar vísbendingar um að sex vikna gifstími
eftir aðgerð sé líklega of langur og hægt væri að
byrja hreyfingu fyrr.15 Algengi slits á fjærsin tví-
höfðavöðva upphandleggs er ekki þekkt en ljóst
er að áverkinn er sjaldgæfur og því ekki margar
rannsóknir til þar sem mismunandi meðferðir eru
bomar saman. Það háir rannsókn okkar að aðeins
17 sjúklingar slitu fjærsin tvíhöfðavöðva upp-
handleggs á þessu 20 ára tímabili, þar af fóru 16 í
aðgerð og 12 þeirra tóku þátt í rannsókninni.
Þrátt fyrir smávægilega hreyfiskerðingu í
aðgerðararminum voru sjúklingar ánægðir með
hreyfigetu sína og fundu ekki fyrir hreyfiskerð-
ingu eftir aðgerðina. Langtímaárangur aðgerðar
þeirra Boyds og Andersons virðist vera góður
samkvæmt þessum niðurstöðum en það er þó
mikilvægt að greina slitið snemma og bjóða
sjúklingum aðgerð innan tveggja vikna til þess að
auka líkur á betri árangri og færri fylgikvillum.
Þakkir
Þakkir fá Ragnheiður Kjærnested M.Sc á bókasafni
FSA, Júlíus Gestsson forstöðulæknir bæklunar-
deildar FSA, Kristinn Bjömsson og Jakob Jónasson
á tæknideild FSA. Stefán Ólafsson sjúkraþjálfari
hjá Eflingu fær þakkir fyrir að lána okkur hand-
arkraftmælinn og Martin Baier bæklunarlæknir
fyrir aðstoð við tölfræðilega úrvinnslu.
Vísindasjóður FSA styrkti rannsóknina.
Heimildir
1. Boucher PR and Morton KS. Rupture of the distal biceps
brachii tendon. J Trauma 1967; 7:626-32.
2. Morrey BF, Askew LJ, An KN, et al. Rupture of the distal
tendon of the biceps brachii: A biomechanical study. J Bone
Joint Surg Am 1985; 67A: 418-21.
3. Baker BE, Bierwagen D. Rupture of the distal tendon of the
biceps brachii. Operative versus non-operative treatment. J
Bone Joint Surg Am 1985; 67A: 414-7.
4. Dobbie RP. Avulsion of the lower biceps brachii tendon.
Analysis of fifty-one previously unreported cases. Am J Surg
1941;51:662-83.
LÆKNAblaðið 2009/95 23