Læknablaðið - 15.01.2009, Qupperneq 94

HtTu G L E I Ð I N G HÖFUNDAR
Læknarnir í lífi mínu
Auður
Jónsdóttir
Auöur (1973) hefur
skrifaö fjórar skáldsögur,
Stjórnlausa lukku (1998),
Annað líf (2000), Fólkið
í kjallaranum (2004) og
Tryggðarpant (2006).
Jafnframt hefur hún sent
frá sér barnabækur, Algjört
frelsi (2001) og Skrýtnastur
er maður sjálfur (2002).
Auður hefur verið nokkrum
sinnum verið tilnefnd til
íslensku bókmenntaverð-
launanna og hlaut þau 2004
fyrir Fólkið í kjallaranum.
Fyrir þá bók var hún
tilnefnd af íslands hálfu
til Bókmenntaverðlauna
Norðurlandaráðs 2006.
Nýjast úr smiöju hennar er
Vetrarsól (2008).
í dag er ég stödd í einskismannslandi milli íslands
og Spánar, skráð í spænska heilbrigðiskerfið en
búsett til bráðabirgða á íslandi. Ég er orðin vön að
flækjast milli lækna með leiðbeiningar um sjálfa
mig hráþýddar á krumpuðum seðlum, einna líkust
ofnotuðum bílskrjóði með flogaveiki, astma, krón-
íska blöðrubólgu, ör eftir keiluskurð og bakverk
sem ágerist með hverri nýrri bók. Skrjóðurinn er
ekki fyrr kominn í nýtt land en hann þarfnast
yfirhalningar svo ég hef þurft að útskýra lík-
amsástand mitt á dönsku, ensku, spænsku og
íslensku. Meira að segja notað táknmál andspænis
frönskumælandi lækni á hóteli í Marokkó - en
skildi þó að sá hefði drukkið sig út úr læknanámi
í Belgíu. Óvenju næm á kokmælta frönsku
mannsins heyrði ég hann segjast ætla að dæla í
mig helstu hríðskotalyfjum gegn mögulegri mat-
areitrun í von um að eitt þeirra stöðvaði óstöðv-
andi vökvaflæðið úr öllum holum líkamans. En
ég var ólíkt afslappaðri á heilsugæslustöðinni í
Raval-hverfinu í Barcelona svo læknirinn sendi
mig í magaspeglun í stað árlegrar sneiðprufu
vegna keiluskurðar. Reyndar var ég upptekin
af ljósmyndum á vegg læknastofunnar því þær
sýndu konuna umkringda fátæklegu barnastóði
í nokkrum heimsálfum; öll þessi börn horfðu á
hana eins og kraftaverk í líki manneskju. Svoleiðis
birtist hún mér, kasólétt á heilsugæslustöðinni þar
sem fátækar múslimakonur og gleðikonur mæta í
kvenskoðun; þær fyrrnefndu eftir að hafa átt fimm
böm, þær síðarnefndu sjálfar börn og sumar hverj-
ar orðnar ömmur langt fyrir aldur fram. Hún er
hetja. En Friðrik, heimilislæknir á Reykjalundi, var
líka hetja. Hann keyrði upp í Mosfellsdal í öllum
veðrum og vindum þegar við systkinin lágum
með hálsbólgu, sérkennilega oft því bamaskólinn
í Mosfellsbænum var gróðrarstía fyrir bakteríur
og veirur. Birtist eins og frelsandi engill, mjólk-
urhvítur úr kafaldsbylnum, og hristi af sér snjóinn
áður en hann feyktist inn til bamsins, settist á
rúmstokkinn og smellti upp lokinu af læknatösk-
unni. Vankað í hitamóðu starði barnið á hann sem
var næstum eins og jólasveinninn: sá sem fór milli
bæja á næturnar til að lækna. A Reykjalundi voru
reyndar fleiri merkilegir læknar eins og Þengill
sem var frægur fyrir að fljúga í óveðrum með þyrl-
um á slysstaði svo langþreyttar konur vöknuðu til
lífsins við að mæta honum í Kaupfélaginu. Svo má
ekki gleyma Jóhanni Tómassyni sem lyftist allur ef
hann heyrði minnst á góða bók og sagði frá ennþá
betri bókum, af slíkri tilfinningu að mamma mín
leitar aðeins til hans, sama hvað amar að henni.
En það var uppgötvun fyrir okkur báðar að hitta
Elías Ólafsson, prófessor í taugalækningum, þegar
ég greindist með flogaveiki á táningsárum. Mann
sem var svo gáfaður að vita heilmikið um heilann í
manneskju sem hann hafði aldrei hitt áður. I sann-
leika sagt hafði ég aldrei hugsað almertnilega út í
það að ég væri með heila fyrr en hann sendi mig í
heilalínurit. Fræðslan um þennan dularfulla sjúk-
dóm hreif mig svo að ég skrifaði grein í félagsritið
Lauf undir heitinu Dostojevski og ég - en fyrmefnd-
ur var einnig með flogaveiki. Heilaspekúlantar á
borð við Elías fá mig til að undrast hvað mann-
eskjurnar eru gáfaðar þrátt fyrir allt. Stundum
rekst ég á heilaspekúlantinn Jóhann Axelsson á
Mokka og nýt þess að heyra hann vitna á víxl í
lífeðlisfræðinga og samtímaskáld. Svona á fólk að
vera - hugsa ég þá með kaffið vætlandi í æðunum
- það á að vera eins og Jóhann Axelsson, Jóhann
Tómasson og Tjekov, alveg á kafi í innstu iðrum
manneskjunnar: sjúkdómum og skáldskap.
Á Austurbrú kynntist ég töluvert líflausari
lækni. Konu sem fylltist slfkri verkkvíðni að fá
kynsystur í kvenskoðun að hún særði mig til blóðs
með stórkarlalegum tækjunum. Maðurinn hennar
var þó yfirvegaðri og hélt til í samliggjandi stofu.
Hann á heiðurinn af því að hafa fengið mig til að
hætta að reykja fyrir fimm árum. Þú ert ekki með
nógu góð lungu til að reykja, sagði hann værukær,
sjálfur angandi af píputóbaki. Og einmitt þess
vegna trúði ég honum. Annars er liðin tíð að trúa
á lækna eins og guð. Það rann upp fyrir mér við
heimildaöflun fyrir bók þegar ég hringdi í lækna
til að afla mér upplýsinga um stofnfrumurann-
sóknir þar sem tilskilin rannsóknarleyfi eru ekki
fyrir hendi; ég var forvitin um sögusagnir um
rannsóknir á fóstrum, klónun, erfðaefnasull og allt
það. Brátt skildist mér að allt það er óendanlega
mikið; vísindin eru yfirþyrmandi, handan góðs
og ills, nú sem áður. Og starfsheitið læknir á ekki
bara við Friðrik gamla heldur líka hraðlyginn
vísindamann í Suður-Kóreu sem notaði egg úr
samstarfskonum í rannsóknir sínar. Læknir er eitt-
hvað dásamlegt og hræðilegt í senn, rétt eins og
dönsku hjónin: annað stórhættulegt, hitt lífsbjörg.
Já, það er stutt endanna á milli. Eina stundina er
maður sæll í sínu, þá næstu á spítala, enda á ég
plagg upp á það að hafa slasað mig við ritstörf frá
heilsugæslustöðinni á Amager. Islensk kona sneri
sig á fæti við að standa upp frá skrifborði!
94 LÆKNAblaðið 2009/95