Læknablaðið - 15.04.2010, Blaðsíða 12

FRÆÐIGREINA
RANNSÓKNIR
R
öðru en smáfrumukrabbameini. Einum sjúklingi
var sleppt þar sem gögn vantaði. Tveimur æxlum
sem innihéldu smáfrumukrabbamein var sleppt
en einnig sjúklingum með krabbalíki (carcinoid)
og stórfrumukrabbamein af taugauppruna (large
cell neuroendocrine).
Gögn voru fengin úr tveimur aðskildum skrám,
annars vegar rafrænni aðgerðarskrá Landspítala
og hins vegar úr gagnagrunni rannsóknarstofu
Landspítala í meinafræði. Upplýsingar um
heildarfjölda greindra tilfella af lungnakrabba-
meini önnur en smáfrumukrabbamein voru
fengnar úr Krabbameinsskrá Krabbameinsfélags
Islands og klínískar upplýsingar úr sjúkráskrám,
þar á meðal úr rafrænni sjúkraskrá Landspítala.
Einnig var stuðst við meinafræðisvör. Vefjasýni
voru skoðuð að nýju þegar fullnægjandi upp-
lýsingar vantaði í meinafræðisvörum (11 tilfelli).
Ur sjúkraskrám voru skráðar rúmlega 80 breytur
í tölvuforritið Excel, meðal annars einkenni,
áhættuþættir og ástand sjúklinga fyrir aðgerð,
fylgikvillar í og eftir aðgerð, legutími, stærð æxlis
og stigun í aðgerð (pTNM), endurkoma sjúkdóms
og lífshorfur. Einnig var skoðað hversu margir
létust innan við 90 daga frá aðgerð. Skráð var
ASA (American Society of Anesthesiologists)
flokkun sjúklinga sem metur heilsufar og ástand
sjúklings fyrir aðgerð.13 Skráð voru gildi úr
öndunarmælingum, bæði FVC (forced vital
capacity) og FEV, (forced expiratory volume in 1
second) og hvort þessi gildi væru undir eða yfir
80% af spáðum viðmiðunargildum.
Æxlin voru stiguð samkvæmt TMN stigunar-
kerfi fyrir lungnakrabbamein8 og var skráð
vefjagerð, gráða frumuafbrigða, mesta þvermál
og hvort skurðbrúnir væru án æxlisvaxtar. Stigun
miðast við upplýsingar sem lágu fyrir eftir
vefjaskoðun sýnis úr aðgerð (pTNM). Sjúklingar
sem greindir voru með fjarmeinvörp innan þriggja
Ár (1999-2008)
Mynd 1. Hlutfall sjúklinga sem greindust án einkenna lungnakrabbameins
(tilviljanagreining) og gengust undir lungnablaðnám á íslandifrá 1999 til 2008.
mánaða frá aðgerð voru stigaðir með útbreiddan
sjúkdóm (stig IV). Sjúklingar voru stigaðir fyrir
aðgerð með hjálp tölvusneiðmynda af brjóstholi
og efri hluta kviðarhols og einnig af höfði ef ástæða
þótti til. Stór hluti sjúklinga fór í berkjuspeglun
(75,1%). Gerð var miðmætisspeglun í 13,6%
tilfella, þar af fóru 18 sjúklingar (8,5%) í slíka
speglun í sömu aðgerð og blaðnámið. Skurðdauði
(operative mortality) var skilgreindur sem andlát
innan 30 daga frá aðgerð. Einnig var skoðað
hversu margir létust innan 90 daga frá aðgerð.
Aðgerðirnar voru framkvæmdar af sex skurð-
læknum. Þrír þeirra framkvæmdu stærstan hluta
aðgerða, eða á bilinu 50-62 aðgerðir hver, en hinir
á bilinu 10-25 aðgerðir. Sjúklingar voru svæfðir
með tvíopa berkjurennu og þannig fellt saman
það lunga sem gerð var aðgerð á. Sjúklingar
voru hafðir í 90° hliðarlegu og brjóstholið
opnað með aftari/hliðar brjóstholsskurði undir
fjórða eða fimmta rifi. Á síðari hluta rann-
sóknartímabilsins (frá 2005) var oftar gerður
fremri/hliðar brjóstholsskurður (anterolateral
thoracotomy) undir sömu rifjabilum með sjúkling
í 45° hliðarlegu. í aðgerðunum var heftað eða
saumað fyrir berkju og slag- og bláæðar til þess
blaðs sem fjarlægt var. Miðmætiseitlar voru
ekki stigaðir í aðgerð með skipulögðum hætti
fyrr en eftir 2005. í lok aðgerðar var komið fyrir
tveimur brjóstholskerum sem sjúklingar höfðu
eftir þörfum, allt frá einum degi og upp í 77
daga. Sjúklingar voru flestir fluttir á vöknun eftir
aðgerð. Vegna vandamála sem upp komu í aðgerð
eða til eftirlits var 31 sjúklingur fluttur á gjörgæslu
eftir aðgerð.
Tölfræðilegir útreikningar voru gerðir í
tölvuforritunum Excel og R (útgáfa 2.8.1) og kí-
kvaðrat og t-próf notuð við samanburð á hópum.
Gerð var fjölþátta aðhvarfsgreining (logistic
regression analysis) og fylgikvillum skipt í
minni- og meiriháttar fylgikvilla12 (sjá síðar, tafla
IV). Fyrir spábreyturnar minniháttar fylgikvilla,
meiriháttar fylgikvilla og alla fylgikvilla saman
voru upphaflega gerð spálíkön sem innihéldu
þær forspárbreytur sem safnað var. Síðan var
gerð þrepaútfelling (stepwise backwards logistic
regression) þar sem forspárbreytur voru felldar
úr líkaninu þar til besta spálíkanið stóð eftir. Það
líkan var síðan notað til að reikna út áhættuhlutfall
(OR, odds ratio) og miðast tölfræðileg marktækni
við p-gildi <0,05 og eru gefin upp 95% öryggisbil
(Cí).
Öll tilskilin leyfi lágu fyrir áður en rannsóknin
hófst, frá Persónuvernd, Vísindasiðanefnd og
framkvæmdastjóra lækninga á Landspítala.
244 UÆKNAblaðið 2010/96