Læknablaðið - 15.06.2010, Blaðsíða 12

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKNIR
Mynd 1. Helstu eitla-
stöðvar í miðmæti. Við
miðmætisspeglun er hægt
að ná til efstu stöðvanna, 2,
3, 4 og 7. Byggt á Naruke
og lítillega breytt.9 Myndin
hefur áður birst í heimild og
er birt með leyfi útgefenda.
skurðdauði (operative mortality). Einnig var kann-
að hversu margir sjúklingar létust í sömu legu
(hospital mortality).
Vefjasýni voru skoðuð í vafatilfellum en annars
stuðst við vefjasvör. Eitlastöðvar voru flokkaðar
samkvæmt flokkun Mountain og Dresler (sjá
mynd l).9
Við tölfræðiúrvinnslu var notast við tölvufor-
ritið Excel og kí-kvaðrat og t-próf notuð við
samanburð á hópum. Öll tilskilin leyfi lágu
fyrir áður en rannsóknin hófst, meðal annars frá
Persónuvernd, Siðanefnd Landspítala og frá fram-
kvæmdastjóra lækninga á Landspítala.
Niðurstöður
Af 261 aðgerð voru 159 framkvæmdar á körlum
(60,9%). Meðalaldur fyrir bæði kyn var 59 ár (bil
11-89 ár) (tafla I). Aðgerðum fór fjölgandi eftir því
sem leið á tímabilið, eða úr 16 aðgerðum á árunum
1983-1987 í 85 aðgerðir 2003-2007 (p<0,01).
Aðgerðirnar voru framkvæmdar af sjö skurð-
læknum sem framkvæmdu á bilinu 6-83 aðgerðir
hver (miðgildi 27,5 aðgerðir). Hjá 24 sjúklingum
Tafla I. Yfirlit yfir sjúklinga og algengustu fylgikvilla eftir261
miðmætisspeglun á Islandi 1983-2007. Sjúklingar geta haft
fleiri en einn fylgikvilla. Gefinn er upp fjöldi og % / sviga.
Fjöldi sjúklinga 261
Karlar 159(60,9)
Meðalaldur, ár (bil) 59 (11-89)
Fylgikvilli Fjöldi (%, n/261)
Flæsi 4(1,5)
Loftbrjóst 1(0,3)
Sýking 1(0,3)
Blæðing 3(1,1)
Tíðni fylgikvilla 7(2,7)
Dauði <30 daga 2(0,76)
(9,2%) var rannsóknin framkvæmd með aðstoð
holsjár sem tengd var við sjónvarp. Sýni voru
tekin með töngum og minni blæðingar stöðvaðar
með rafhníf og sellúlósa-grisjum (Surgicel®).
Sjúklingar voru yfirleitt svæfðir með hefðbund-
inni berkjurennu en eftir 2005 var í 14 tilfellum
komið fyrir tvíopa berkjurennu í upphafi svæf-
ingar og miðmætisspeglun framkvæmd í sömu
svæfingu og brottnám blaðs eða lunga.
Mynd 2 sýnir ábendingar aðgerðanna eftir
tímabilum. Stigun lungnakrabbameins reyndist
algengasta ábendingin á öllum tímabilum, eða í
61,3% tilfella, en þar á eftir kom uppvinnsla á fyrir-
ferð í miðmæti (24,5%). Aðrar ábendingar voru
sjaldgæfari.
Miðgildi aðgerðartíma var 30 mínútur (bil 10-
320) og miðgildi legutíma einn sólarhringur. Alls
útskrifuðust 7,3% sjúklinga samdægurs og 49,1%
til viðbótar innan sólarhrings.
í 17 aðgerðanna (6,5%) voru engin sýni tekin,
oftast vegna þess að eitlar fundust ekki eða að
ekkert óeðlilegt sást við speglunina. Á myndum
3 og 4 er sýnd skipting fyrir bæði góð- og illkynja
vefjagreiningar hjá þeim 244 sjúklingum þar sem
vefjasýni lá fyrir. Meðal illkynja greininga voru
lungnakrabbamein önnur en smáfrumukrabba-
mein (ÖES) algengust (23,8%) en þar á eftir mein-
vörp frá öðrum krabbameinum (9,0%), smáfrumu-
krabbamein (4,1%) og eitilkrabbamein (2,9%).
Þegar ekki var um illkynja sjúkdóma að ræða
voru ósérhæfðar breytingar algengasta greiningin
(33,6%), og sarklíki greindist hjá 12,7% sjúklinga.
Eðlilegir eitlar sáust hjá 7,8% sjúklinga en 6,1%
höfðu aðra góðkynja sjúkdóma eins og til dæmis
berkla, æxli í hóstarkirtli og Castleman's sjúkdóm.
Sýni voru oftast tekin frá eitlastöð 4 hægra
megin eða í 46,7% tilvika, þar á eftir frá eitlastöð
4L (20,9%) og eitlastöð 3 (16,4%) (mynd 1). Hjá
95 sjúklingum vantaði upplýsingar um hvaðan
eitilsýni var tekið og í 17 tilvika voru engin sýni
tekin (sjá áður). Meðalfjöldi eitlastöðva sem tekin
voru sýni frá í hverri aðgerð var 1,7 (bil 1-4). Þegar
stigunaraðgerðir vegna lungnakrabbameins voru
skoðaðar sérstaklega voru að meðaltali tekin sýni
frá 1,8 eitlastöð, eða frá 1,4 eitlastöð á tímabilinu
1998-2002 samanborið við 2,2 eitlastöðvar tíma-
bilið 2003-2007 (p<0,01).
Alls greindust sjö sjúklingar af 261 með fylgi-
kvilla (2,7%) og tveir sjúklingar létust innan 30
daga frá aðgerð (0,76%). I töflu I eru sýndir algeng-
ustu fylgikvillamir. Algengust var vinstri radd-
bandalömun (1,5%), næst á eftir blæðingar (1,1%),
síðan loftbrjóst og lungnabólga.
Af fjórum sjúklingum með hæsi lagaðist
einn innan átta mánaða og annar varð betri eftir
innspýtingu teflons í raddband. Fyrir hina tvo
400 LÆKNAblaðið 2010/96