Læknablaðið - 15.01.2011, Qupperneq 11

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKN
Harpa
Kristinsdóttir1
læknanemi
Michael Clausen2
barna- og ofnæmislæknir
HildurS.
Ragnarsdóttir3
hjúkrunarfræðingur
Ingibjörg H.
Halldórsdóttir3
líffræðingur
Doreen McBride4
sérfræðingur
Kirsten Beyer5
barna-, ofnæmis- og
ónæmislæknir
Sigurveig Þ.
Sigurðardóttir1’3
barna-, ofnæmis- og
ónæmislæknir
Lykilorð: börn, fæðuofnæmi,
algengi, astmi.
’Læknadeild
Háskóla íslands,
2Barnaspítala Hringsins,
3ónæmisfræðideild
Landspítala, “Institute
for Social Medicine,
Epidemiology, and Health
Economics 5Department
of Pediatrics, Division
of Pneumonology and
Immunology, Charite,
Universitatsmedizin Berlin.
Fyrirspurnir og bréfskipti:
Sigurveig Þ. Sigurðardóttir,
ónæmisfræðideild
Landspítala Hringbraut, 101
Reykjavík.
veiga@landspitali. is
Algengi fæðuofnæmis hjá
íslenskum börnum á fyrsta ári
Ágrip
Inngangur: Rannsóknin er hluti af alþjóðlegri
fæðuofnæmisrannsókn, EuroPrevall. Markmiðið
var að rannsaka algengi fæðuofnæmis hjá
íslenskum börnum á fyrsta ári.
Efniviður og aðferðir: Börnum (n=1341) var fylgt
eftir frá fæðingu til eins árs aldurs. Spurningalistar
voru lagðir fyrir við fæðingu og 12 mánaða aldur.
Bam með einkenni fæðuofnæmis var skoðað
af rannsóknarlækni, ofnæmishúðpróf gerð og
sértækt IgE mælt. Fæðuofnæmi var staðfest eða
afsannað með tvíblindu þolprófi.
Niðurstöður: Alls kom 231 barn í læknisheim-
sókn. Fjörutíu og fjögur börn (3,27%) voru með
jákvæð ofnæmispróf, þar af 21 (1,57%) með
jákvætt húðpróf og 40 (2,98%) með sértækt IgE í
sermi. Fæðuofnæmi var staðfest hjá 25 börnum
(1,86%). Algengi ofnæmis fyrir eggjum var 1,42%;
mjólk 0,52%; fiski 0,22%; hveiti 0,15%; jarðhnetum
0,15% og soja 0,07%. Exem var greint hjá 7,90%
(n=106) og samkvæmt spurningalista voru 8,80%
með astma (n=118). Jákvæð fjölskyldusaga var
sterkasti áhættuþátturinn fyrir astma (OR=2,12;
p<0,001) og exemi (OR=1,90; p=0,004). Fylgni var
á milli áhættuþátta og ofnæmissjúkdóma innan
fjölskyldna.
Alyktun: Niðurstöðurnar sýna heldur lægri tíðni
en fyrri rannsókn á fæðuofnæmi hjá íslenskum
bömum á öðru ári. Þær sýna einnig lægri tíðni
fæðuofnæmis en í sumum öðrum Evrópulöndum
sem hugsanlega má rekja til erfða og umhverfis-
þátta.
Inngangur
Fáar framskyggnar rannsóknir hafa verið gerðar
í Evrópu á fæðuofnæmi barna frá fæðingu. Euro-
Prevall-hóprannsóknin er samevrópskt verkefni
sem varpar á ljósi á eðli og algengi fæðuofnæmis
hjá börnum í Evrópu frá fæðingu til 30 mánaða
aldurs.
Margar rannsóknir hafa áætlað algengi fæðu-
ofnæmis. Ekki er ljóst hvort mismunandi grein-
ingaraðferðir, landfræðilegur eða erfðafræðileg-
ur munur eða allt þetta veldur mismunandi
niðurstöðum. Rannsóknir þar sem IgE-miðlað
fæðuofnæmi var sannað með þolprófum sýna
1-4,2% algengi hjá börnum (1-11 ára) en 0,8-3,2%
hjá fullorðnum! Um 4-38% einstaklinga telja sig
hafa fæðuofnæmi! Mismunandi niðurstöður
og greiningaraðferðir gera samanburð erfiðan
og kalla á nýja fjölþjóðarannsókn byggða á
stöðluðum aðferðum.
Myndun fæðuofnæmis er talin ráðast af
samspili erfða og umhverfis. Fjölbreytileiki sem
tengist fæðuofnæmi hefur fundist í níu genum.2
Ekki er vitað hvaða umhverfisþættir skipta máli.3-
4 Það hefur verið talið verndandi að gefa börnum
eingöngu brjóstamjólk og ekki fastan mat fyrr
en eftir sex mánaða aldur! Þetta hefur líka verið
dregið í efa.4-6 Eftir að Alþjóðaheilbrigðisstofnunin
(WHO) ráðlagði brjóstamjólk til 4-6 mánaða ald-
urs hefur fæðuofnæmi aukist í hinum vestræna
heimi.6
Markmið þessa hluta EuroPrevall-rannsókn-
arinnar var að rannsaka algengi fæðuofnæmis
hjá íslenskum bömum á fyrsta ári og jafnframt að
skoða algengi barnaexems og astma. Einnig voru
skoðuð tengsl umhverfis og ofnæmissjúkdóma
foreldra við ofnæmissjúkdóma barna.
Efni og aðferðir
Lýsing á aðferðum EuroPrevall-rannsóknarinnar
hefur verið birt og þar má lesa nánar um þær.7
Þessi rannsókn var framskyggn ferilrannsókn.
Þátttakendur voru 1341 barn og foreldrar þeirra
sem uppfylltu eftirfarandi þátttökuskilyrði: skrif-
legt upplýst samþykki foreldra, meðganga 34
vikur eða lengur og lífsmarkaskor (APGAR) sjö
stig eða hærra eftir fimm mínútur frá fæðingu.
Auk þess þurfti móðir að hafa málskilning til
að skilja inntak rannsóknarinnar. Persónuvemd
og Vísindasiðanefnd samþykktu rannsóknina í
september 2005. Þátttakenda var aflað frá október
2005 til júní 2008. Barnshafandi konur fengu upp-
lýsingar um rannsóknina í mæðraeftirlitinu eða á
fósturgreiningardeild Landspítala. Eftir fæðingu
barns var hringt í móður þess og lagður fyrir hana
staðlaður spurningalisti.
Börnunum var fylgt eftir í 12 mánuði frá fæð-
ingu. Þremur, sex og níu mánuðum eftir fæðingu
var haft samband við móður og minnt á einkenni
fæðuofnæmis og mikilvægi þess að hafa samband
ef þau kæmu fram. Dæmi um einkenni voru
LÆKNAblaðið 2011/97 11