Læknablaðið - 15.05.2011, Blaðsíða 25

RANNSÓKN
pTNM-stigun
Mynd 2. TNM-stigun tilfella eftir aigerö hjá 44 sjúklingum sem gengust undir 47
fleyg- eöa geiraskurði við lungnakrabbameini öðru en smáfrumukrabbameini á Islandi
1994-2008.
sjúklinga 69,1 ± 9,9 ár (bil 43-84).
Samkvæmt upplýsingum úr Krabbameinsskrá voru á þessum
15 árum 1568 nýgreind lungnakrabbamein ÖES. Hlutfall fleyg- og
geiraskurða af heildarfjölda greindra tilfella var 3,0% fyrir allt
tímabilið og breyttist ekki marktækt milli fimm ára tímabila (4,0%
1994-1998, 2,4% 1999-2003 og 2,8% 2004-2008, p=0,31).
Ástand sjúklinga fyrir aðgerð má sjá í töflu I. Allir nema einn
höfðu sögu um reykingar, 53,2% höfðu reykt innan fimm ára
fyrir aðgerð og fjöldi pakkaára var að meðaltali 42,9. Rúmlega
helmingur (55,3%) hafði þekktan kransæðasjúkdóm og 40,4%
langvinna lungnateppu. FEVj án berkjuvíkkandi lyfjagjafar var
að meðaltali 2,1 ± 0,7 lítrar. Um þriðjungur sjúklinga (31,9%) var
metinn í ASA-flokk 2 og 61,7% í ASA-flokk 3, en meðal ASA-skor
fyrir allan hópinn var 2,6.
Alls greindust 18 sjúklingar (38,3%) fyrir tilviljun vegna
myndrannsókna sem gerðar höfðu verið vegna annarra sjúkdóma.
Aðrir höfðu einkenni og var hósti algengastur (58,6%), oftast
með uppgangi, en einn sjúklingur hafði blóðhósta. Önnur algeng
einkenni voru mæði (51,7%), lungnabólga (37,9%) og hiti (34,5%).
Einkenni eins og brjóstverkur (n=6), megrun (n=4) og nætursviti
(n=3) voru sjaldgæfari.
Berkjuspeglun var framkvæmd hjá 59,6% sjúklinga en berkju-
speglun gaf vefjagreiningu í aðeins einu tilfelli. Ástunga með TS
var gerð hjá 42,6% sjúklinga og fékkst vefjagreining í tveimur þriðju
ástunga (65,0%). Hjá 70,2% sjúklinga lá vefjagreining ekki fyrir áður
en aðgerð var framkvæmd. Ein miðmætisspeglun var framkvæmd
fyrir aðgerð og reyndust miðmætiseitlar eðlilegir.
Aðgerðartími (húð til húðar) var að meðaltali 83 mínútur (bil 30-
131) og blæðing í aðgerð 260 ml (bil 100-650). í sex tilfellum (12,8%)
var tekið sýni úr miðmætis- eða lungnarótareitlum og greindist
æxlisvöxtur í helmingi þeirra. Frystiskurðarsýni sem tekið var í
aðgerð var skoðað af meinafræðingi í 24 tilfellum (51,1%).
Algengasta ástæðan sem skurðlæknir gaf upp í aðgerðarlýsingu
fyrir því að framkvæma fleyg- eða geiraskurð í stað stærri að-
gerðar var skert lungnastarfsemi (n=16, 34%). í 25,5% tilfella
(n=12) voru aðrir undirliggjandi sjúkdómar nefndir, oftast hjarta-
og æðasjúkdómar (n=6), og í 21,3% tilfella (n=10) var hár aldur
nefndur. Tvisvar var talið erfitt tæknilega að framkvæma blaðnám.
Stundum voru nefndar fleiri en ein ástæða í aðgerðarlýsingunni en
í 46,8% tilfella (n=22) vantaði upplýsingar um ástæðurnar.
Tafla II. Fylgikvillar eftir aðgerð hjá 44 sjúklingum sem gengust undir 47
fleyg- eða geiraskurði við lungnakrabbameini öðru en smáfrumukrabbameini
á islandi 1994-2008. Sjúklingar geta haft fleiri en einn fylgikvilla. Gefinn er upp
fjöldi tilfella og prósentur í sviga. Prósentur miðast við 47 tilfelli.
Fylgikvillar n (%)
Minnlháttar fylgikvillar 18 (38,3)
Lungnabólga 7(14,9)
Langvarandi loftleki (>7 dagar) 6(12,8)
Þvagfærasýking 5(10,6)
Blæðing í aðgerð >500 ml 4 (8,7)
Sárasýking 2 (4,3)
Gáttatif 1 (2,1)
Sýking í slagæðalegg 1 (2,1)
Hjartabilun 1 (2,1)
Alvarlegir fylgikvillar 2 (4,3)
Hjartadrep 1 (2,1)
Heilablóðfall 1 (2,1)
Látnir
<30 daga 0
<90 daga 1 (2,1)
Flest æxlin, eða 66,7%, voru kirtilmyndandi krabbamein
en 22,9% voru flöguþekjukrabbamein, þrjú voru blanda af
þessum tveimur og tvö reyndust stórfrumukrabbamein. Tæplega
helmingur æxlanna, eða 43,8%, voru illa þroskuð, 37,5% voru
meðalvel þroskuð og 16,7% voru vel þroskuð, en eitt æxli var
óþroskað. Meðalstærð æxlanna var 2,3 ± 1,1 cm og var minnsta
æxlið 0,8 cm en það stærsta 5,0 cm. Æxlisvöxtur fannst í skurðbrún
í níu (18,8%) tilfellum. Staðsetningar æxlanna eru sýndar á mynd
1. Flest voru staðsett í efri blöðum (60,4%) en 31,3% í þeim neðri og
voru 26 í hægra lunga en 22 í því vinstra (p=0,91).
Stigun (pTNM) má sjá á mynd 2. Flest tilfelli (78,7%) reyndust
vera á stigi I, en 48,9% voru á stigi IA og 29,8% á stigi IB. Færri voru
á stigi II (17,0%), en 2,1% voru á stigi IIA og 14,9% á stigi IIB. Tvö
tilfelli reyndust vera á stigi IIIA.
Fylgikvillar eftir aðgerðimar eru sýndir í töflu II. Alls fengu
18 sjúklingar (38,3%) minniháttar fylgikvilla og var lungnabólga
algengust (14,9%). Því næst komu langvarandi loftleki (12,8%),
þvagfærasýking (10,6%) og blæðing yfir 500 ml í aðgerð (8,7%).
Tveir fengu alvarlegan fylgikvilla þar sem einn sjúklingur fékk
hjartadrep og annar heilablóðfall. Enginn þurfti enduraðgerð í
tengslum við upprunalegu aðgerðina. Miðgildi legutíma var níu
dagar, eða frá fjórum í 24 daga.
Flestir sjúklinganna dvöldu á vöknun eftir aðgerðina en 36,2%
þurftu að leggjast inn á gjörgæslu yfir minnst eina nótt. Af þeim
lágu 13 (76,5%) yfir eina nótt en lengst lá sjúklingur á gjörgæslu
í sjö daga. Tveir sjúklingar voru fluttir á gjörgæslu í öndunarvél
og voru því ekki vaktir á skurðstofu. Annar þeirra hafði farið í
kransæðahjáveituaðgerð í sömu aðgerð. Enginn sjúklingur lést
innan 30 daga en einn innan 90 daga frá aðgerð. Var dánarorsök
hans rakin til fylgikvilla eftir aðgerð við vélindakrabbameini.
Fjórir fengu geislameðferð eftir aðgerð, tveir vegna þess að eitlar
sem teknir voru við aðgerð reyndust innihalda meinvörp og tveir
vegna vaxtar í skurðbrún. Einn sjúklingur hafði fengið lyfjameðferð
LÆKNAblaðið 2011/97 305