Læknablaðið - 15.05.2011, Blaðsíða 26

RANNSÓKN
Tafla III. Samanburður á niðurstöðum þessarar rannsóknar hjá 44 sjúklingum
sem gengust undir 47 fleyg- eða geiraskurði við lungnakrabbameini öðru en
smáfrumukrabbameini á íslandi 1994-2008, og rannsóknar sem skoðaði 213
sjúklinga sem gengust undir blaðnám vegna sama sjúkdóms á íslandi 1999-
2008.11'12 Gefinn er upp fjöldi tilfella og prósentur í sviga, nema fyrir meðaltöl
og heildarlífshorfur. Prósentur fyrir fleyg- og geiraskurði miðast við 47 tiifelli.
Fleyg- og geiraskurðir Blaðnám (Þessi rannsókn) P-gildi
Tímabil 1994-2008 1999-2008
Fjöldi tilfella 47 213
Hlutfall á stigi I 37 (78,7) 127(59,6) <0,02
Meðalaldur (ár) 69,1 66,9 0,17
Meðalstærð æxla (cm) 2,3 3,7 <0,001
Meðal ASA-skor 2,6 2,6 0,74
Kransæðasjúkdómur 26 (55,3) 55 (25,8) <0,001
Langvinn lungnateppa 19(40,4) 60 (28,2) 0,12
Meðalaðgerðartími (mín) 83 128 <0,001
Meðalblæðing í aðgerð (ml) 260 580 <0,001
Alvarlegir fylgikvillar 2 (4,3) 16(7,5) 0,54
Látnir <30 daga 0 0
(skurðdauði)
Heildarlífshorfur 0,93
1 árs 85,1% 82,7%
5 ára 40,9% 45,1%
fyrir aðgerð en hann var greindur með brjóstakrabbamein og var
talið fyrir aðgerð að um meinvörp væri að ræða í lunganu. Sami
einstaklingur fékk einnig lyfjameðferð eftir aðgerð.
Við eftirlit þann 10. janúar 2010 reyndust 29 sjúklingar af
44 látnir en 15 voru á lífi. Á mynd 3 sjást heildarlífshorfur alls
sjúklingahópsins þar sem eins, þriggja og fimm ára lífshorfur voru
85,1%, 64,9% og 40,9%. Lífshorfur sjúklinga á stigi I voru 89,2%,
74,6% og 43,5% (eins, þriggja og fimm ára) en ekki var marktækur
munur á lífshorfum hjá þessum hópi miðað við þá sem ekki voru á
stigi I (p=0,28, log-rank próf).
Tafla III sýnir samanburð á helstu niðurstöðum þessarar
rannsóknar sem náði til 47 fleyg- og geiraskurðaðgerða 1994-
2008, og tveggja rannsókna þar sem kannaður var árangur
blaðnámsaðgerða hjá 213 sjúklingum með lungnakrabbamein ÖES
á íslandi 1999-2008.11-12 Marktækur munur reyndist á hlutfalli tilfella
á stigi I, meðalstærð æxla, aðgerðartíma og blæðingu í aðgerð, fleyg-
og geiraskurðum í hag. Hlutfall sjúklinga með kransæðasjúkdóm
reyndist hins vegar marktækt lægra hjá sjúklingum sem fóru
í blaðnám. Aðrir þættir náðu ekki marktækni, þar með talinn
meðalaldur, heildarlífshorfur, tíðni alvarlegra fylgikvilla og hlutfall
sjúklinga með langvinna lungnateppu.
Umræða
Þessi rannsókn sýnir að fimm ára lífshorfur eftir fleyg- eða
geiraskurð á íslandi eru góðar (40,9%) og nokkuð sambærilegar
við árangur eftir blaðnám (45,1%).U' 12 Tíðni skurðdauða og
alvarlegra fylgikvilla eftir fleyg- og geiraskurði er lág og ekki
reyndist marktækur munur á þessum þáttum borið saman við
fyrrgreindu rannsóknirnar á blaðnámi.11-12 Skurðdauði var enginn
í báðum rannsóknum, sem verður að teljast góður árangur.
Þegar tíðni fylgikvilla eftir fleyg- og geiraskurði er borin saman
við lungnabrottnámsaðgerðir á Islandi 1988-200713 er munurinn
meiri og er það í samræmi við erlendar rannsóknir.17,19 Þannig
reyndist tíðni alvarlegra fylgikvilla eftir lungnabrottnám 15,6% og
skurðdauði 3,9%, enda flestir þessara sjúklinga með miðlæg og stór
æxli og aðeins 15,8% sjúklinga á stigi I.13
Fleiri sjúklingar greindust með sjúkdóm á stigi I eftir fleyg-
eða geiraskurð en eftir blaðnám11'12 (p<0,02) sem gæti átt þátt í
góðum árangri hvað lífshorfur snertir. Eitlasýni voru ekki tekin
í 87,2% fleyg- og geiraskurðaðgerða hér á landi og aðeins ein
miðmætisspeglun var framkvæmd fyrir aðgerð. Því má leiða
líkur að því að hluti sjúklingahópsins hafi verið of lágt stigaður,
bæði fyrir og eftir aðgerðina. Til þess að bæta stigun þyrfti að
framkvæma fleiri miðmætisspeglanir en rannsóknir sýna að þetta
er örugg aðgerð sem hægt er að framkvæma í sömu svæfingu og
brottnám lungnaæxlisins.20 Sýnatökur úr eitlum í aðgerð myndu
einnig bæta stigunina en slíkar sýnatökur eru nú fastur hluti
þessara aðgerða á Landspítala. í erlendum rannsóknum er gjarnan
borinn saman árangur fleyg- og geiraskurða og blaðnáms við
sjúkdómi á stigi I. Fimm ára lífshorfur í þessum rannsóknum hafa
verið á bilinu 33-69%9 og okkar niðurstöður (43,5%) því í neðri hluta
þessa bils. Skýringin á þessum mun gæti legið í því að í flestum
erlendu rannsóknunum voru eitlar rannsakaðir mun ítarlegar og
stigun því áreiðanlegri.5-9
Marktækt fleiri sjúklingar í þessari rannsókn höfðu krans-
æðasjúkdóm (p<0,001) í samanburði við sjúklingana í áðurnefndu
rannsóknunum á blaðnámi.11-12 Auk þess voru sjúklingar í þessari
rannsókn aðeins eldri og höfðu oftar langvinna lungnateppu þótt
hvorugur þessara þátta næði marktækni. Að framanskráðu hefði
mátt búast við meiri mun í fimm ára lífshorfum milli hópa. Hafa
skal þó í huga að ekki var leiðrétt fyrir aldri í samanburðinum en
búast má við hærri tíðni kransæðasjúkdóms í eldri sjúklingum.
Sjúklingar í blaðnámshópi voru líka á marktækt hærri TNM-stigum
sem hefur áhrif á horfur.
Fáir fylgikvillar og sambærilegar lífshorfur vekja upp spurningar
um hvort verið sé að velja í fleyg- eða geiraskurð þá sem hefðu
getað þolað blaðnám. Skert lungnastarfsemi og aðrir undirliggjandi
sjúkdómar, oftast hjarta- og æðasjúkdómar, voru helstu ástæður
þess að skurðlæknir valdi að gera ekki blaðnám. Nákvæmari
rannsóknir á lungna- og hjartastarfsemi fyrir aðgerð gætu gefið
mikilvægar vísbendingar um möguleika á blaðnámi eða hvort
fleyg- eða geiraskurður sé betri valkostur.21 1 sumum tilfellanna
var erfitt að vita nákvæmlega hvað lá að baki þeirri ákvörðun að
framkvæma fleyg- eða geiraskurð, enda rannsóknin afturskyggn
og skráningu í aðgerðarlýsingu stundum ábótavant. Ástæður voru
þó betur skráðar á síðasta fimm ára tímabilinu, eða í 70% tilfella
miðað við 43% fyrstu 10 árin. Skráning virðist því hafa batnað með
árunum.
Með fleyg- eða geiraskurði er valin tæknilega einfaldari aðgerð
en blaðnám. Meira er varðveitt af lungnavef og aðgerðartími
styttur um 45 mínútur samkvæmt okkar gögnum.11-12 Fleyg- og
geiraskurðir hafa verið taldir síðri aðgerðir við lungnakrabbameini,
aðallega vegna aukinnar tíðni endurkomins krabbameins.5 Nýlegar
rannsóknir á smáum æxlum (<2 cm), meðal annars frá Japan, benda
þó til þess að þegar um lítil útlæg æxli er að ræða þurfi ekki að gera
306 LÆKNAblaðið 2011/97