Þjóðlíf - 01.09.1988, Blaðsíða 11

INNLENT
Auglýsing úr kosningabaráttunni. Fram-
bjóðendur Sjálfstæðisflokksins á Reykj-
anesi fyrir utan flugstöðina á Keflavíkur-
flugvelli.
og því beið flugstöðvarmálið valdatöku
næstu ríkisstjórnar, — stjórnar Steingríms
Hermannssonar.
Embætti utanríkisráðherra
heimilar útgjöld
Flugstöðin á Keflavíkurflugvelli heyrir undir
embætti utanríkisráðherra. Geir Hallgríms-
son gegndi því embætti framan af í stjórn
Steingríms Hermannssonar, eða frá 27. maí
1983 til 26. janúar 1986. Þá tók Matthías Á.
Mathiesen við embættinu, og hélt því fram
að stjórnarskiptum í júlí 1987. í skýrslu Rík-
isendurskoðunar kemur fram, að utanríkis-
ráðherrarnir, þeir Geir og Matthías, veittu
byggingarnefnd flugstöðvarinnar heimild til
að stofna til allra nauðsynlegra aukaútgjalda
í sambandi við bygginguna. Pessi aukaút-
gjöld urðu í allt 871 milljón króna.
Dularfullar tímasetningar
Tímasetning öll í sambandi við flugstöðina
hefur vakið athygli manna. Hún var opnuð
af forseta íslands, 14. apríl 1987, ellefu dög-
um fyrir kosningarnar 25. april. Fjórum dög-
um síðar, þann 29. apríl var vakin athygli
fjárveitingavaldsins á því, að stórfelldar fjár-
hæðir, eða 450—480 milljónir, vantaði til að
standa straum af þeim kostnaði, sem hlotist
hafði af byggingunni á þeim fimm mánuð-
um, sem liðnir voru af árinu. Athygli vekur,
að ekki er hreyft við þessu máli fyrr en þenn-
an tiltekna dag, 29. apríl 1987, þótt löngu
áður, eða í febrúar, hafi verið ljóst að gríðar-
legar fjárhæðir vantaði. Raunar vakti Helga-
pósturinn athygli á hinum skefjalausu um-
framfjárveitingum til flugstöðvarinnar í
grein þann 9. apríl, þannig að málið hafði í
raun komið fyrir almenningssjónir, áður en
fjárveitingavaldið vissi „opinberlega'1 um
það. í skýrslu Ríkisendurskoðunarsegirorð-
rétt um þetta atriði:
„Ríkisendurskoðun bendir á að ekki var
sótt um aukafjárheimild og ekki vakin at-
hygli fjárveitingavaldsins á vandanum fyrr
en með bréfi dags. 29. apríl 1987. Ríkisend-
urskoðun hefur ekki fengið skýringu á
þessu.“(feitletrun Pjóðlífs).
Þegar flugstöðvarmálið kom til umræðu á
Alþingi í desembermánuði síðastliðnum í
kjölfar skýrslu Ríkisendurskoðunar, sagði
Matthías Á. Matthiesen, fyrrum utanríkis-
ráðherra eftirfarandi:
„Ég vil taka það fram að um leið og utan-
ríkisráðherra var kunnugt um þá umfram-
fjárþörf sem skapast hafði af fyrrgreindum
ástæðum var leitað eftir heimild fyrir bráð-
abirgðalántöku eins og fram kemur í bréfi
ráðuneytisins til fjmrn. 29. apríl.“
f skýrslu Ríkisendurskoðunar segir orð-
rétt:
„Ríkisendurskoðun hefur kannað hvort
heimildar hafi verið aflað hjá þáverandi ut-
anríkisráðherrum og kom fram að bygginga-
nefnd hafi haft heimild til að stofna til þess-
ara útgjalda.“
Bygginganefnd flugstöðvarinnar hafði
leyfi Matthíasar Á. Mathiesens til að stofna
til umframkostnaðar upp á 871 milljón. Með
öðrurn orðum: Ráðherrann veitti leyfi til að
stofna til kostnaðar upp á tæpan milljarð,
sem hann hafði síðan, að eigin sögn, ekki
hugmynd um fyrr en 29. apríl 1987, þótt fjár-
hagsvandinn hefði, samkvæmt skýrslu Ríkis-
endurskoðunar, verið ljós í febrúar.
Stórfelld lántaka
starfsstjórnar
Eitt er það atriði enn, sem vekur athygli í
sambandi við þetta mál. Það er sú staðreynd,
að fjármálaráðherra í starfsstjórn skyldi
veita leyfi til bráðabirgðalántöku að upphæð
480 milljónir. Þorsteinn Pálsson, var 11. maí
1987 fjármálaráðherra í stjórn, sem ekki
studdist lengur við þingmeirihluta. Hún beið
valdatöku nýrrar þingræðisstjórnar. Margir
telja að sú siðferðilega venja eigi að gilda í
íslenskum stjórnmálum, að starfsstjórnir
eins og ríkisstjórn Steingríms Hermannsson-
ar var í maí 1987, láti meiriháttar stjórnarat-
hafnir bíða næstu stjórnar. Þorsteinn Pálsson
fór ekki eftir slíkri siðferðisvenju, þegar
hann heimilaði bráðabirgðalántöku upp á
480 milljónir, 11. maí 1987.
Ábyrgð stjórnmálaflokka
Margir hafa velt fyrir sér ábyrgð stjór-
málaflokka í tengslum við þetta mál. Áður
fyrr hafa mál eins og „Kröflumálið" orðið
táknræn um ófaglegar ákvarðanir stjórn-
valda en flugstöðvarmálið hefur ekki orðið
slíkt táknrænt mál um spillingu og óeðlilega
samþættingu stjórnmálaflokka og fram-
kvæmda. Margir teljaað af því að allirgömlu
flokkarnir( núverandi stjórnarflokkar) nema
Alþýðubandalagið stóðu að ákvörðun um
svona stóra flugstöð, þá eigi þeir allir sam-
eiginlega hagsmuni í því að þegja um van-
kantana á framkvæmdinni, kostnaðinn og
bruðlið. Opnun flugstöðvarinnar var tíma-
sett rétt fyrir síðustu kosningar og a.m.k.
Sjálfstæðisflokkurinn hrósaði sér mjög af
framkvæmdinni í kosningabaráttunni.
Og alveg eins og enginn þeirra sem ýttu
þessari framkvæmd úr vör og stjórnuðu
henni er dreginn til ábyrgðar fyrir hugsanleg
rnistök, nýtur heldur enginn góðs af því að
hafa varað við stærð og framkvæmdahraða
við flugstöðina. Það er og til frásagnar er
Þjóðlíf leitaði álits nokkurra virtra lögfræð-
inga um ráðherraábyrgð í þessu máli, — að
enginn þeirra treysti sér til þess að láta hafa
eitthvað eftir sér um málið.
Einar Heimisson
11