Þjóðlíf - 01.09.1988, Blaðsíða 34

ERLENT
við gamla,, córdoba“ fyrir milligöngu
óbreyttra borgara.
Samhliða myntbreytingunni var tilkynnt
um nýja launatöflu ríkisstarfsmanna, löggilt
hámarksverð á ýmsum nauðsynjavörum og
hert verðlagseftirlit. Jafnframt hófst mikil
hagræðing í ríkiskerfinu og svonefnd „þétt-
ing“ átti sér stað. Ráðuneytum var ýmist
slegið saman eða þau hreinlega lögð niður og
starfsfólki í ríkiskerfinu fækkað um allt að
þriðjung.
Hjá almennum launamönnum mæltist
myntbreytingin yfirleitt nokkuð vel fyrir.
Menn voru ánægðir með að sjá illa fenginn
auð spákaupmannanna verða að engu og
glöddust yfir nýjum kauptöxtum, sem juku
kaupmáttinn um allt að 200% í einu vet-
fangi. Petta var þó mest á pappírnum, því
hámarksverð á nauðsynjum sem ákveðið var
samhliða þessu, stóðst engan veginn próf
reynslunnar. A þeim fjórum mánuðum sem
liðnir eru frá hinum viðburðaríku febrúar-
dögum fram að fundinum, hefur kaupmáttur
launafólks hrapað niður fyrir það sem var
fyrir myntbreytingu. Forsetinn hefur því
ýmislegt að útskýra fyrir fólkinu og má búast
við fjörugum fundi.
Tuttugu mínútum á eftir áætlun gengur
Ortega í salinn í fylgd öryggisvarða og hátt-
settra embættismanna. Eins og aðrir leiðtog-
ar sandinista heldur hann ekki fastri áætlun
til þess að gera hugsanlegum árásarmönnum
erfiðara fyrir. Menn rísa úr sætum og þjóð-
söngurinn hljómar um hvelfinguna.
„Comandante“ Ortega hefur aðeins um
klukkustund til umráða og biður menn því
að vera stuttorða. Fyrsti spyrjandinn stendur
á fætur, en það er ungur verkamaður. Erindi
hans er að gera forsetanum grein fyrir þeim
usla, sem stöðugar rafmagnstruflanir valda á
framleiðslu verksmiðjunnar. Að hans sögn
hverfur rafstraumurinn í allt að 4 klst á dag
en þó er verra að ekki er alltaf hægt að
treysta skömmtunaráætlunum. Hvernig er
hægt að ætlast til þess að framleiðslan sé
stöðug og jöfn við þessar aðstæður spyr hann
Ortega, sem hlustar af athygli og grípur
framí með spurningar. Annar kvartar yfir
skorti á nauðsynjavörum á borð við hrísgrjón
og baunir. Hann segir að opinbera dreifinga-
kerfið starfi ekki eins og til sé ætlast og oft sé
hægt að fá matvörur ódýrari annars staðar en
í gegnum Enabas, ríkisstofnun sem sér um
dreifinguna. Nýju efnahagsráðstafanirnar
gera m.a. ráð fyrir auknu svigrúmi ríkisrek-
inna fyrirtækja til þess að hækka kaup starfs-
manna sinna í takt við framleiðsluaukningu
og menn spyrja nánar út í þetta. Verkakona
sem komin er yfir miðjan aldur stendur upp
og flytur skrifaða spurningu af blaði. Hún
stamar dálítið, en góðar viðtökur samstarfs-
manna hennar hleypa í hana kjarki og forset-
inn brosir uppörvandi til hennar. Verkakon-
an hefur áhyggjur af því að erfitt verði að
framfleyta fjölskyldu eftir síðustu hækkanir
á nauðsynjavörum. (Reyndar hækkuðu
launin stuttu áður um 30% en sú hækkun
hvarf í ólgusjó nýrra verðhækkana).
Síðasta fyrirspyrjanda mælist skörulega og
veltir hann upp ýmsum grundvallaratriðum í
efnahagslífinu. M.a. setur hann stórt spurn-
ingamerki við þá stefnu stjórnvalda að
greiða framleiðendum í útflutningsgreinum
auknar uppbætur í dollurum. Ræðumaður-
inn telur að ekki sé gert nóg til þess að kom-
ast fyrir svartamarkaðsbrask og spákaup-
mennsku. Hann leggur til að því sem fram-
leitt er af nauðsynjavörum sé fortakslaust
beint inn á öruggar brautir og á þar við opin-
bert dreifingakerfi matvæla. Síðan minnist
hann á nýlega gengisfellingu sem hann telur
að hafi slæm áhrif á lífskjörin. Að lokum
biður hann menn um að líta í kringum sig.
„Allur okkar vélakostur er orðinn úreltur,"
segir hann, „og framleiðendur vélanna löngu
horfnir. Við verðum að búa sjálfir til okkar
varahluti og þetta sífellda rafmagnsleysi ætl-
ar allt að drepa.“
Ortega forseti hefur setið undir þessum
ræðuhöldum og hlustað af athygli, meðan
fréttaþyrstir fréttamenn smella myndavélun-
um án afláts. Stundum skýtur hann inn
stuttri spurningu eða athugasemd. „Daniel“
eins og flestir kalla hann, er fjarska alvöru-
gefinn maður, honum stekkur varla bros á
opinberum vettvangi. Samt er ekki laust við
að hann kími, þegar einhverjum mælist vel
og þá er eins og bros færist yfir augun.
Nú er röðin komin að honum, hann stend-
ur hægt á fætur og styður báðum höndunum
á borðið fyrir framan sig. Hann byrjar á því
að slá því föstu að tvennt tryggi góða fram-
leiðni: í fyrsta lagi vélakostur og góð vinnu-
skilyrði og í öðru lagi þroskuð meðvitund
verkafólksins. Ortega hrósar fólkinu fyrir
góða frammistöðu, og segir það hafa slíka
meðvitund til að bera. Hann minnist því næst
á orkumálin og játar, að mikið vandræðaást-
and hafi skapast, sem síðan hafi aftur áhrif á
framleiðsluna. Ásakanir um trassaskap í við-
haldi á orkuverum ber hann til baka. Ástæð-
an sé einfaldlega sú að efnahagurinn leyfi
ekki nema nauðsynlegasta viðhald. Heildar-
kostnaður við það að koma raforkumálum í
gott lag er um það bil 50 milljónir dollara,
en„ við höfum ekki efni á þessu. Við veitum
eina milljón í dag, tvær á morgun o.s.frv.“
Ortega segir að skömmtunin verði áfram í
gildi, en samt geti menn átt von á rafmagns-
skorti á öllum tímum sólarhringsins. Iðnað-
urinn eigi ekki annars úrkosta en að búa sig
sem best undir þetta.
Næst snýr Daniel sér að kaupinu. „Félag-
ar, kaupið er ekki hátt, en yfirgefið samt
ekki vinnustað ykkar. Ég veit að það er
ómögulegt að sjá fyrir fjölskyldu á þeim
launum sem ykkur eru greidd (algengt mán-
aðarkaup erum 60$), en ég treysti því að
pólitísk meðvitund ykkar sé svo þroskuð að
þið þraukið. Ef við hækkum bara kaupið,
fylgja verðhækkanir í kjölfarið, svo við reyn-
um frekar að fara þá leið að sjá ykkur fyrir
m'«
\ tj
j
ff “
nauðþurftum á skaplegu verði. Nú hefur líka
opnast sá möguleiki að hækka kaup verka-
fólks á þeim vinnustöðum sem auka afköst
sín.“
Ortega gerist ekki langorður í þetta sinn
um stríðið við kontrasveitirnar og viðskipta-
bann Bandaríkjamanna á Nicaragua. Lang-
flestir landsmenn gera sér grein fyrir áhrifum
þessara þátta á efnahagsástandið (rúm 80%
skv. nýlegri skoðanakönnun) og áreiðanlega
óþarfi að rekja það frekar á þessum fundi.
En hver ber þá ábyrgð á hinum sífelldu
verðhækkunum, þegar litið er framhjá áhrif-
um stríðsins? Ortega skellir skuldinni fyrst
og fremst á þau andfélagslegu öfl, sem
braska með nauðþurftir almennings á svört-
um markaði. Hann ítrekar svo að nýjustu
efnahagsráðstafanirnar séu ekki til merkis
um að leiðin liggi aftur til kapítalismans.
Verið sé að gera nauðsynlegar ráðstafanir til
þess að rétta af efnahaginn í erfiðri stöðu og
sósíalisminn sé enn höfuðmarkmið bylting-
arinnar. Hann lýkur síðan rúmlega hálftíma
langri ræðu sinni með aðvörun til gagnbylt-
ingarsinna. „Þið sem gagnrýnið allar okkar
ráðstafanir vegna pólitískra eiginhagsmuna,
allir þeir sem eru á móti byltingunni, þið
skuluð vara ykkur. Við munum ekki láta það
34