Þjóðlíf - 01.02.1989, Blaðsíða 5

Kvikmyndir
Grái fiðringurinn og stóri hrollurinn.
Marteinn St. Þórsson skrifar um erótik í
kvikmyndum á dögum alnæmis ....... 47
Golda Meir. Um nýútkomna bók um
ísraelska stjórnmálaskörunginn
Goldu Meir........................ 50
Angist mjúks manns., dr. Árni
Sigurjónsson skrifar um bók Guðmundar
Andra Thorssonar.................. 50
Hef öðlast meiri trú á lífið. Spjallað við
Guðbjörgu Guðmundsdóttur ......... 52
HEILBRIGÐISMÁL
Einsemdin er eitt stærsta vandamálið hjá
gömlu fólki. Viðtal við Skúla G. Johnsen
borgarlækni....................... 53
Eiturlyfjasjúklingar fá ókeypis sprautur .. 55
Náttúra .......................... 56
VIÐSKIPTI
Atvinnutryggingasjóður. „Faglegur sjóður
hefur orðið fyrir ófaglegri gagnrýni", segir
Jóhann Antonsson viðskiptafræðingur og
stjórnarmaður í Atvinnutryggingasjóði . 57
Einsdæmi í samskiptasögu aðila
vinnumarkaðar. Skúli Thoroddsen
lögfræðingur skrifar um málshöfðun
Flugleiða á hendur Verslunar-
mannafélagi Suðurnesja ........... 59
Smáfréttir ....................... 60
UMHVERFI
Skoðar fugla á Suðurskautslandinu.
Ingólfur V. Gíslason ræðir við Guðmund
Guðmundsson líffræðing í sem er á leið í
heimskautaleiðangur á Suðurskautið .. 61
Osonlagið í hættu................. 65
UPPELDI
Barnaheimili eru menntasetur. Nauðsyn á
þjóðarátaki í dagvistarmálum. Kristín Á.
Olafsdóttir borgarfulltrúi skrifar um
dagvistarmál ....................... 67
BILAR
Gaddavírinn í Rússajeppa Hannibals
Valdimarssonar. Ingibergur Elíasson
segir frá sérstæðum kveikjuþræði og
bílaviðgerðum leikmanna...........
75
YMISLEGT
Krossgáta
Barnalíf ..
78
72
Leiðari
Viljum ekki bananalýðveldi
Eftir að Ríkisendurskoðun varð sjálfstæð stofnun undir stjórn Alþingis hafa ýmsar athugasemdir
hennar valdið óróa og umræðu. Ekki er vafamál að þaö var heillaspor að auka sjálfstæði
Ríkisendurskoðunar.
Opinber rekstur og framkvæmdir á vegum opinberra aðila geta veriö býsna þunglamalegar.
Áður hefur verið bent á það í Þjóðlífi, að upplýsingar um efnahagslífið berast seint og illa til
stofnana, þannig að ákvarðanir í efnahagsmálum byggjast oft ekki á nýjum og raunhæfum
upplýsingum. Svipað er farið um framkvæmdir. Hvað eftir annað kemur í Ijós, að framkvæmdir á
vegum hins opinbera fara fram úr öllum áætlunum og hafa reynst óhagkvæmar.
í umfjöllun Þjóðlífs um Rikisendurskoðun og athugasemdir hennar kemur í Ijós að milljarðar
króna fara í súginn vegna ónógs eftirlits, óhagkvæmni, óráösíu og vanskipulagningar. Sá grunur
læðist að manni að þetta þjóðfélag leggi út í of mörg stórverkefni í einu, þannig að það eitt leiði til
eyðslu og óhagkvæmni. Sú þjóð sem hýsir Þjóðarbókhlöðu, Þjóðleikhús, Þjóðskalasafn og
Þjóðminjasafn í hálfköruðum eða skemmdum byggingum hefur á sama tíma veriö að byggja
flugstöð og listasafn. Og ekki bætir úr skák að bygging flugstöövar fór 870 milljónir króna fram úr
áætlun og Listasafnið einnig nokkur hundruð milljónir króna yfir áætlaðan kostnað.
Alls konar óreiða hefur viðgengist átölulítið; það er farið yfir áætlanir í rekstri stofnana og við
byggingum þeirra; Póstur og sími, Þjóðleikhúsið, Flugstöðin, Listasafnið. Að auki erum við með
óhagkvæmar byggingar í smiðum í áraraðir eins og Sjúkrahúsið á ísafirði. í samræmi við þetta er
bókhaldsumgengni hins opinbera. I Þjóðlífi kemur fram f viðtali við formann fjárveitinganefndar
alþingis að veriö var að afgreiða ríkisreikning fyrir árið 1979, en slíkur seinagangur nær auðvitað
ekki nokkurri átt.
En þaö er ekki einasta aö Ríkisendurskoðun hafi bent á óreiðu og sukk við opinberar byggingar,
framkvæmdir og rekstur, heldur hefur einnig verið vakin athygli á óeðlilegum feluleik í launamál-
um. Ríkisendurskoðun upplýsir að nokkrir starfshópar eins og verkfræðingar og tæknifræðingar
fá greidda „lestíma" í laun. Og vakin er athygli á að læknar sem eru í fullu starfi hjá ríkinu séu
stundum í hlutastörfum annars staðar. Nefnd eru dæmi um launagreiðslur á allt að 1600 yfir-
vinnustundum á ári fyrir einstakling. Og þannig mætti lengi telja.
Oftar en ekki er erfitt að sjá að nokkur sé látinn sæta ábyrgð fyrir mistök sem verða við
framkvæmdir eða rekstur á vegum ríkisins. Auðvitað eru ábendingar til Iftils ef ekkert breytist í
framhaldi af alvarlegum athugasemdum og afhjúpunum eins og átt hafa sér staö að undanförnu.
Með sjálfstæði Ríkisendurskoðunar hefur spor verið stigið í rétta átt, en betur má ef duga skal. Það
er greinilega áhugi á heilbrigðari stjórnun og rekstri á vegum hins opinbera. „( grundvallaratriðum
tel ég að eitt af því sem þurfi að bætast við íslenska stjórnkerfið, sé opin athugun á meiriháttar
opinberum verkumog starfsemi. Þaðerí raunog veru aðeins á þann háttsem hægt erað tryggja
það siðferðisiega, lýðræðislega og lagalega aðhald sem hór þarf að vera“, segir Ólafur Ragnar
Grímsson fjármálaráðherra.
Alþingi hefur löngum verið furðu sinnulítið um eftirlit og aðhald við framkvæmdavaldið, sem
starfar í umboði þess. Margoft hafa verið reifaðar hugmyndir um rannsóknarnefndir alþingis, en
það hefur vikist undan því oftast nær að gera þær hugmyndir að veruleika. í framhaldi af
athugasemdum veröur að grípa til markvissari aðgerða en hingað til hafa tíðkast. „Ef ekkert gerist
þá er ísland ekkert annað en bananalýðveldi", segir Sighvatur Björgvinsson formaður fjárveiting-
anefndar í Þjóðlífi. Við viljum ekki bananalýðveldi.
Óskar Guðmundsson
Útgefandi: Félagsútgáfan h.f. Vesturgötu 10, box 1752,121 Reykjavík, sími 621880. Stjórn Félagsútgáf-
unnar: Svanur Kristjánsson, Björn Jónasson, Ásgeir Sigurgestsson. Jóhann Antonsson, Pétur Reimars-
son. Varamenn: Ámi Sigurjónsson, Brynjar Guðmundsson. Framkvæmdastjóri: Ólafur Sigurðsson.
Ritstjóri Þjóðlífs: Óskar Guðmundsson. Blaðam.: Kristján Ari Arason. Erlendir fréttaritarar: Arthúr
Björgvin Bollason (Miinchen), Guðmundur Jónsson (London), Einar Karl Haraldsson (Stokkhólmi),
Guðrún Helga Sigurðardóttir (Finnland), Ingólfur V. Gíslason (Lundí), Jón Ásgeir Sigurðsson (New
Haven),,Yngvi Kjartansson (Osló), Árni Snævarr (París). Innicndir fréttaritarar: Jóhannes Sigurjónsson
(Húsavík), Páll Ásgeirsson (ísafjörður), Smári Geirsson (Neskaupstaður), Sveinn Helgason (Selfoss).
Setn. og fl. María Sigurðardóttir. Ljósmyndir: Marisa Arason. Forsíða, hönnun: Erlingur Páll Ingvars-
son. Ljósmynd á forsíðu: Guðmundur Ingólfsson. Auglýsingastjóri: Steinar Viktorsson. Auglýsingar:
Hörður Pálmarsson. Skrifstofustjóri: Guðrún Björk Kristjánsdóttir. Áskriftarstjórnun m.m.: Þórir
Gunnarsson. Tölvuumbrot, filmuvinna, prentun og bókband: Prentstofa G. Benediktssonar Kópavogi.
Áskriftasími: 621880. Auglýsingasímar: 26450 og 28149.
5