Þjóðlíf - 01.02.1989, Blaðsíða 69

I
UPPELDISMÁL
Hvernig er hœgt að tryggja
dagvistarheimilum gott og menntað
starfsfólk? Með því að endurmeta
störfin og sýna í verki að uppeldi barna
varðar undirstöður samfélags okkar.
Laun þeirra sem vinna uppeldisstörf
verður að bœta til muna.
einum samastað. Daglegur tætingur milli
þriggja eða jafnvel fleiri staða getur varla
verið hollur ungum sálum. Samt er það hlut-
skipti fjölda forskólabarna í íslenska velferð-
arsamfélaginu. Við eigum sameiginlega að
tryggja börnunum öryggi með vist á barna-
heimili þann tíma sem foreldrarnir eru ekki
heima. Það á að fara eftir aðstæðum hverrar
fjölskyldu hvort um er að ræða 4-5 tíma á
leikskóla eða 8 tíma dagheimilisdvöl. Hlut-
verk þessara dagvistarforma er það sama, að
veita börnunum þroskavænlegt uppeldi, ör-
yggi og menntun.
Réttur til forskólauppeldis
En barnaheimili eru ekki eingöngu sjálf-
sögð nútímaþjónusta vegna útivinnu for-
eldra. Pau ættu að vera réttur hvers barns til
menntunar og uppeldis. Ég er þeirrar skoð-
unar að æskilegt sé fyrir öll börn, a.m.k. frá
tveggja ára aldri, að komast á barnaheimili,
hvort sem foreldrar vinna úti eða ekki. Ekk-
ert einkaheimili er sérstaklega útbúið með
leiktækjum, föndurdóti, bókakosti eða öðru
því sem sjálfsagt þykir á dagvistarheimilum.
Slíkt umhverfi á að hlúa að þroska barnanna
og þjóna þörfum þeirra sérstaklega. Fóstrur,
með sína uppeldismenntun, eiga öðrum
fremur að vera hæfar til að veita börnum
örvun og atlæti sem ýtir undir hæfileika og
þroska hvers einstaklings.
Markmið dagvistaruppeldis, hvort sem er
á leikskóla eða dagheimili eru skilgreind í
Uppeldisáætlun, sem menntamálaráðuneyt-
ið gaf út árið 1985. Þar segir m.a.:
* Að gefa börnunum kost á að taka þátt í
leik og starfi í hópi jafnoka og njóta þannig
fjölbreyttra uppeldiskosta barnahópsins
undir leiðsögn fóstra.
* Að kappkosta í samvinnu við heimilin að
efia alhliða þroska barnanna, þ.e. líkams-,
tilfinninga-, vitsmuna-, félags-, fagur- og sið-
gæðisþroska í samræmi við eðli, þarfir og
þroska hvers og eins og leitast við að hlúa að
þeim andlega og líkamlega svo þau fái notið
bcrnsku sinnar sem slíkrar til fulls en gjaldi
hennar ekki.
* Að auka umburðarlyndi og víðsýni barn-
anna og skilning þeirra á mannlegum kjörum
og umhverfi og jafna uppeldisaðstöðu þeirra
í hvívetna. * Að efla kristilegt siðgæði barn-
anna og leggja grundvöll að því að börn verði
sjálfstæðir, hugsandi, virkir og ábyrgir þátt-
takendur í lýðræðisþjóðfélagi, sem er í örri
og sífelldri þróun.
Mótun og menntun einstaklingsins byrjar
vitaskuld löngu áður en hefðbundin barna-
skólaganga hefst. Á bernskuárunum þrosk-
ast börnin og læra best gegnum leik. Upp-
eldiskenningar síðari tíma leggja þunga
áherslu á mikilvægi fyrstu áranna í persónu-
þróun hverrar manneskju. Tilfinningalegt
öryggi skiptir geysimiklu máli og líklega
kemur ekkert í stað fullvissu barnsins um að
það sé elskað. Þá ást er algengast að finna hjá
foreldrum og systkinum og fjölskyldan er
þannig sú tilfinningalega höfn sem hverju
barni er mikilvægust. En þar með er ekki
sagt að annað atlæti sem styrkir og þroskar
barnið sé allt að finna á eigin heimili. Að-
búnaður, kunnátta, tími eða orka er ekki
endilega fyrir hendi í fjölskyldunni. Þótt for-
eldri sé heima er dagsprógrammið ekki allt
miðað við barnið með leikjum, föndri, söng,
lestri o.s.frv. Nútímafjölskyldureru aukþess
ekki barnmargar og leikfélagar stóra syst-
kinahópsins heyra að mestu sögunni til. Gott
barnaheimili, hvort sem er leikskóli eða dag-
heimili, veitir barninu magvíslega gleði og
örvun til viðbótar við það sem heima er að
fá. Á sama hátt og skólinn eiga barnaheimili
að vera menntasetur sem m.a. jafna aðstöðu
og möguleika barna sem koma frá mismun-
andi heimilum.
Glýja gagnvart gömlum
dögum
Þeir sem álíta barnaheimili óæskilegt, fé-
lagslegt neyðarúrræði tala gjarnan þannig,
að daglöng dvöl heima hjá móður sé barninu
hollust fram að skólaaldri. Þannig hafi það
verið í gamla daga. Ég leyfi mér að efast
69