Læknablaðið - 01.03.2014, Blaðsíða 32

160 LÆKNAblaðið 2014/100
S A G A L Æ K N I S F R Æ Ð I N N A R
við að koma sandkorni fyrir í skel, sem síðan framleiddi sína eigin
perlu. Það væri frumskylda læknadeilda að eyðileggja ekki þá
ungu, áhugasömu og frjóu hugi ungmenna sem veldust til náms í
læknadeild og að leggja aðaláherslu á nám og menntun. „Kennsla“,
sennilega í merkingunni „fyrirlestrar“, væri einungis eitt af tækj-
unum til að ná fram þeim markmiðum.
Í þessu andrúmslofti (1986) fór af stað umræðuhópur prófessor-
anna Ásmundar Brekkan, Helga Valdimarssonar, og Þórðar Harð-
arsonar, og nýliðanna Sigurðar Guðmundssonar, Guðmundar Þor-
geirssonar og Kristjáns Erlendssonar. Menn voru sammála um að
gera þyrfti breytingar en velja þyrfti úr hugmyndum og aðlaga það
sem væri praktískt og framkvæmanlegt í lítilli deild, í litlu landi.
Í nóvember 1986 ritar deildarforseti, Ásmundur Brekkan, minn-
isblað: „Endurskoðun námsefnis og námsmarkmiða við lækna-
deild Háskóla Íslands.“ Þar rekur hann forsendur og tilfærir skil-
greiningu vandans. Hann tiltekur síbreytilegar forsendur, fjallar
um náms – og kennslutilhögun, áhrif ákvarðana stjórnvalda á þró-
un heilbrigðismála, fjallar um nýframkvæmda söfnun á gögnum
um kennslu í deildinni og fyrirliggjandi marklýsingar einstakra
kennslugreina. Hann vitnar til leiðarljóss frá World Federation for
Medical Education (WFME) og leggur fram vinnuáætlun og vinnu-
tilhögun. Þar stóð að frumtillögur kæmu fram vorið 1987 og að
ráðinn yrði sérstakur starfsmaður til að hrinda þeim í framkvæmd.
Á deildarfundi í maí 1987 voru síðan fyrstu tillögur að endur-
skoðun námsins lagðar fram og settar í umsagnarferli. Frumdrög
sömdu Sigurður Guðmundsson, Kristján Erlendssson og Guð-
mundur Þorgeirsson. Þeir Sigurður og Kristján þróuðu tillögurnar
áfram, eftir umræðu sumarsins, meðan þeir biðu á flugvellinum
í Glasgow eftir flugvél til Dublin í september, þar sem AMDE/
AMEE (Association of Medical Deans in Europe/Association for
Medical Education in Europe) héldu stóran fund um læknanema-
kennslu. Í anda þess fundar voru settar fram endanlegar tillögur
og hugmyndir um hvernig hrinda mætti þeim í framkvæmd. Þau
markmið ásamt tillögum voru samþykkt á deildarfundi í nóvem-
ber 1987 (rammi 1 og 2).
Mikil samstaða reyndist meðal fundarmanna um að breytinga
væri þörf, en einkum í öðrum kennslugreinum. Alltof mikil og
ómarkviss kennsla færi fram í ákveðinni grein, en „mín grein“
fengi hvergi nógan tíma! Stúdentar voru gjarnan bornir fyrir þessu
mati (og eru raunar enn!). Í tilteknum skóla í tilteknu landi væri
til dæmis „mín kennslugrein“ kennd á þrisvar sinnum lengri tíma
en tíðkaðist hér! Þessi rök eru jú vel þekkt í öðrum læknaskólum,
þar á meðal þeim tiltekna skóla í tilteknu landi, sem vitnað er til
að ofan!
Í þessu sambandi er rétt að geta þess að stúdentar hafa á því
tímabili sem fjallað er um hér, ætíð verið mikilvægir þátttakendur
í breytingum og einkum mati á árangri breytinganna. Þeir hafa
formlega setu í kennsluráði (áður kennslunefnd), deildarráði og á
deildarfundum og verið ófeimnir við að koma sínum skoðunum
að.
Á deildarfundinum 1987 voru gerðar athugasemdir við það
að „lowest form of life“ (tveir stundakennarar og lektor) skyldu
Rammi 1. Markmið 1987.
1. Að aðhæfa nám í læknadeild breyttum þjóðfélagslegum aðstæðum og
rækta skilning, áhuga og samúð með sjúklingnum og vandamálum hans.
2. Styrkja faglega undirstöðu læknanema og auka skilning þeirra á
tengslum milli læknisfræðilegra grundvallaratriða og vandamála
sjúklingsins.
3. Hvetja til og vekja áhuga á auknu sjálfsnámi, ýta undir sjálfstæða
þekkingarleit og auka áhuga á nýrri þekkingarleit með eigin rannsóknum.
4. Skipuleggja nám betur með aukinni samhæfingu, skipulögðum
upprifjunum í stað stjórnlausra endurtekninga og spara þannig tíma er
nýtist stúdentum til náms að eigin vali innan þess ramma er getið er í
næsta lið.
5. Ekki skal stefnt að því að sá er útskrifist starfi sjálfstætt án
framhaldsnáms. Hann skuli hins vegar þannig undirbúinn að hann geti
valið að annast sjúklinga, stunda rannsóknarstörf eða kennslu eða
einhverja blöndu af þessu öllu.
Rammi 2. Atriði sem höfð eru til hliðsjónar við gerð tillagna um endurskipan
(1987).
1. Stefnt skal að aukinni samhæfingu (intergration) námsgreina og
samvinnu í kennslu (sveigjanlegt fyrirkomulag).
2. Miða skal kennsluáætlun í auknum mæli við umhverfisþætti (hér er
bæði átt við, að tekið sé fullt tillit til áhrifa umhverfis á sjúkdóma og
sjúklinginn og að læknanám sé sniðið að þörfum umhverfisins. Þetta
skal þó aldrei gert á kostnað kennslu í vísindalegum aðferðum eða
þekkingu á líffræðilegum atriðum, sem allt læknisstarf byggir á).
3. Stefna skal að samtvinnun klínísks náms stúdenta og kandídata
(Læknadeild sjái um þjálfun kandídata (postgraduate training).
Læknadeild taki í auknum mæli þátt í og hafi forystu um
framhaldmenntun sérfræðinga).
4. Stöðugt þarf að endurskoða námsefni, fella niður og samhæfa, til þess
að bæta megi við nýju námsefni án þess að lengja námið.
5. Móta þarf/breyta viðhorfi stúdenta til læknanámsins (kveikja þarf
áhuga á sjálfsnámi, leggja áherslu á virðingu þeirra fyrir fræðigreininni,
sjúklingnum og gera þá sér meðvitaða um eigin ábyrgð).
6. Kenna þarf samstarf við aðrar heilbrigðisstéttir og að bera fulla virðingu
fyrir þeim (leggja þarf áherslu á teymisvinnu og að læknar eru ekki
sjálfkrafa foringjar eða stjórnendur teymisins).
7. Leggja þarf áherslu á stöðugt mat á feril hvers nemanda til viðbótar við
hefðbundin próf (komið verði á kerfi „tutora“, reglulegar umsagnir eftir
klínískar rotationir og kennsluhluta).
8. Stúdentar og kandídatar veiti kennurum aðhald með reglubundnum
umsögnum.
9. Meta þarf reglulega og á skipulegan hátt gæði (frammistöðu)
Læknadeildar (miða þarf við erlendan staðal, external accredition).
10. Aukinn skal þáttur aðstoðarmanna við kennslu („teaching assitants“.
Superkandídatar, kandíatar, eldri stúdentar).
11. Viðurkenna þarf mikilvægi kennslu innan Læknadeilar (tryggja þarf
sanngjarnt mat á kennslutíma samanborið við rannsóknir og ritstörf
þegar stöður eru veittar (kennsla er „carrier merit“)).
12. Ekki er stefnt að því að Læknadeild útskrifi fullfæra lækna án
postgraduate náms (útskrift úr deildinni tryggi nægilega yfirsýn
í læknisfræði til að velja framhaldsnám, s.s. t.d. vísindavinnu,
sjúklingaumsjá, stjórnunarstörf eða blöndu af þessu).
Ákvarða þarf markmið með læknakennslu hérlendis (ekki skal stefnt
að fullu postgraduate námi hérlendis í öllum greinum við núverandi
aðstæður. Ákveða þarf hvar nema skal staðar í einstökum greinum,
hvaða greinar skal/má kenna að fullu).
14. Kennurum deildarinnar verði tryggður verndaður tími til vísindastarfa og
kennsluundirbúnings.
15. Kennslunefnd fái aukið framkvæmdavald og hlutverk kennslustjóra
aukið í stöðugri endurskoðun námsskipan.
13.