Læknablaðið - 01.03.2015, Blaðsíða 20

140 LÆKNAblaðið 2015/101
sleglahraðtakt sem upphafstakt á riti en þrír voru með rafvirkni
án dæluvirkni. Af þeim 11 með CPC 2-3 voru 6 einstaklingar sem
fengu ekki grunnendurlífgun á staðnum en höfðu vitni að hjarta-
stoppi. Tveir þeirra höfðu ekki vitni að hjartastoppi en þrír voru
með vitni að hjartastoppi og fengu grunnendurlífgun.
Samanburður við fyrri rannsóknir
á endurlífgunum utan spítala
Tvöhundruð endurlífganir voru reyndar þar sem orsök hjarta-
stopps var talin vera vegna hjartasjúkdóma árin 2004-2007 miðað
við 232 endurlífganir árin 1999-2002. Alls voru 86 (43%) lagðir inn
á gjörgæslu/legudeild eftir hjartastopp árin 2004-2007 miðað við
96 (41%) frá síðasta uppgjöri. Ekki er marktækur munur á fjölda
þeirra sem útskrifast nú eftir hjartastopp (n=50, 25%) miðað við 44
(19%) áður (p=0,16). Fimmtíu og átta prósent þeirra sem leggjast
inn á gjörgæslu/legudeild lifa að útskrift árin 2004-2007 miðað við
46% við síðasta uppgjör (p=0.109). Þar sem vitni var að hjartastoppi
voru 56 (47%) einstaklingar lagðir inn á gjörgæslu/legudeild og 37
(31%) útskrifuðust heim miðað við að 76 (45%) voru lagðir inn á
gjörgæslu/legudeild við síðasta uppgjör og 35 (21%) voru útskrif-
aðir heim (p=0,04).
Af þeim sem höfðu vitni að hjartastoppi fengu 74 (62%) grunn-
endurlífgun nú miðað við 70 (54%) við síðasta uppgjör (p=0,26).
Af þeim sem voru með sleglatif/sleglahraðtakt sem fyrsta rit
lögðust 61 (62%) inn á gjörgæslu/legudeild árin 2004-2007 og þar
af útskrifuðust 43 (43%). Til samanburðar voru við síðasta uppgjör
79 (56%) lagðir inn á gjörgæslu/legudeild og þar af útskrifuðust 39
(28%), samanber töflu IV.
Árin 2004-2007 útskrifuðust því 70% þeirra sem lögðust inn á
gjörgæslu/legudeild og voru með sleglatif/sleglahraðtakt á fyrsta
riti borið saman við 49% árin 1999-2002 (p=0,01).
Umræða
Árangur af endurlífgunum utan sjúkrahúsa á höfuðborgarsvæð-
inu er sambærilegur við fyrri rannsóknir hér á landi, eins og sjá
má í töflu IV, og er mjög góður í alþjóðlegum samanburði.3-5,13
Í þessari rannsókn útskrifuðust 25% lifandi miðað við 19% frá
síðasta uppgjöri en munurinn í heildina var þó ekki marktækur.
Marktækur munur reyndist á lifun þegar vitni var að hjartastoppi
nú miðað við fyrri uppgjör. Einnig var marktækur munur á lifun
þeirra sem leggjast inn á gjörgæslu/legudeild og voru með slegla-
tif/sleglahraðtakt á fyrsta riti árin 2004-2007 því 70% þeirra út-
skrifuðust samanborið við 49% árin 1999-2002 (p=0,01).1,2,14-16
Það er líklegt að stöðug þræðingarvakt og kæling eftir hjarta-
stopp á Landspítala skipti máli en fjölmargar rannsóknir hafa sýnt
fram á bæði betri lifun og andlega getu sjúklinga eftir kælingu.17-19
Eins minnka líkurnar á hjartastoppi verulega fyrstu sólarhringana
eftir kransæðastíflu ef framkvæmd er bráð hjartaþræðing til að
opna stíflaða æð.20
Endurlífgunartilraunum utan sjúkrahúss hefur fækkað hlut-
fallslega miðað við fyrri rannsóknartímabil. Gæti það skýrst af
lækkandi tíðni á aldursstöðluðu nýgengi á kransæðasjúkdóm-
um.21,22
Aldur þýðisins er svipaður og við síðustu rannsóknir. Hins
vegar hefur meðalaldur þeirra sem reynd er endurlífgun á hækkað
úr 63 árum í 68 ár frá árinu 1973. Skýrist þetta væntanlega af hækk-
andi meðalaldri á Íslandi.12 Einnig er líklegt að framfarir í meðferð
hjartasjúkdóma leiði til þess að hjartastopp og aðrir fylgikvillar
kransæðasjúkdómsins komi fram síðar á ævinni.
Hlutfall tilvika þar sem nærstaddir reyna grunnendurlífgun
hefur aukist úr 54% frá síðasta uppgjöri í 62% (p=0,26). Marktækur
munur var á lifun og fyrsta takti einstaklinga þar sem vitni voru
að atburðinum miðað við tilvik þar sem engin vitni voru. Grunn-
endurlífgun fyrir komu sjúkrabíls reyndist ekki hafa marktæk
R A N N S Ó K N
Tafla IV. Samanburður á árangri endurlífgana utan sjúkrahúsa á Reykjavíkursvæðinu við fyrri uppgjör, fjöldi (%).1,2,12-14
1976-1979 1982-1986* 1987-1990 1991-1996 1999-2002 2004-2007
Reyndar endurlífganir 222 138 195 308 232 200
Tíðni/100.000/ári 56 31 46 39 33 27
Tíðni VF/VT 100.000/ári 23 17 15 23 20 14
Meðalaldur 63 65 66 67 68 68
Hlutfall karla 75 81 76 75 77 76
Meðal útkallstími (mínútur) 7.3 4.9 4.6 4.6 6.1 6.3
Innlagðir á gjörgæslu/legudeild 68 (31) 55 (40) 64 (33) 98 (31) 97 (41) 86 (43)
Útskrifaðir 21 (9) 24 (17) 31 (16) 51 (17) 44 (19) 50 (25)
Hjartsláttartruflanir
VF/VT 90 (41) 73 (53) 81 (42) 176 (57) 140 (60) 99 (50)
VF/VT - útskrifaðir 18 (20) 21 (29) 25 (31) 46 (26) 39 (28) 43 (43)
Rafleysa 114 (51) 53 (38) 92 (47) 91 (31) 53 (23) 61 (31)
Rafleysa - útskrifaðir 2 (2) 2 (4) 6 (7) 3 (3) 3 (6) 0 (0)
PEA 18 (8) 12 (9) 22 (11) 41 (13) 39 (17) 40 (20)
PEA - útskrifaðir 1 (6) 1 (8) 0 (0) 2 (5) 2 (5) 7 (18)
Andlega skertir 1 (0) 1 (1) 2 (1) 3 (1) 9 (4) 11 (6)
VF/VT: Sleglatif/sleglahraðtaktur. PEA: Rafvirkni án dæluvirkni. *Neyðarbílar með stuðtæki voru ekki starfandi allan sólarhringinn árin 1982-1986.