Tímarit Máls og menningar - 01.03.1957, Síða 14

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
mjótt er í rauninni bilið milli skoðana hægri foringja þessara flokka og skoðana Sjálf-
stæðisflokksins, jtess flokks, sem afdráttarlaust liefur gert sjónarmið Bandaríkjanna að
sínum. Kenningin um það, að ísland þurfi hernaðarlega vemd Bandaríkjanna, ef ófrið-
lega horfir í heiminum (alveg án tillits til þess, hver á sök á hættunni), getur sem sé jafn-
gilt því á tímahili vígbúnaðarkapphlaups og kjarnorkuvopna, að landið eigi að vera her-
setið um langan tíma. En það er einmitt hið sama og Sjálfstæðisflokkurinn vill. Enda er
amerískur her búinn að sitja hér samkvæmt þessari kenningu í sex ár. Þegar loksins kom
að því, að semja skyldi um brottför hans, var henni frestað samkvæmt þessari kenningu,
vegna þess að „hættan“ hafði skyndilega aukizt. Ef hingað ætti að koma amerískur her til
vemdar í hvert skipti sem þessi margumrædda hætta nær vissu marki, en fara þess á milli,
er líklegt að úr því yrði næsta skringileg hlaup fram og aftur. Kjarni málsins er auðvitað
sá, að Islandi er engin vernd að því að vera amerísk útvarðstöð, ef til heimsstyrjaldar
dregur, heldtir einmitt bráður voði. Og því fjarstæðara er að sækjast eftir slíkri aðstöðu,
að augljóst er öllum heimi, að hin vestrænu nágrannaríki vor geta sjálf átt það til að auka
á viðsjár í heiminum og jafnvel hefja árásarstríð. Þetta sjónarmið hefur verið þrásinnis
rakið bæði í þessu riti og annars staðar, og þegar allt kemur til alls eru það kannski ekki
fyrst og fremst rökrænar niðurstöður varðandi horfur í alþjóðamálum, sem úrslitunum
ráða í þessu máli, heldur sá djúpstæði vilji, sú ófrávíkjanlega ætlun þjóðarinnar að búa
ein í landi sínu og ráða innanríkis- og utanríkismálum sínum sjálf, án þess að vera skjól-
stæðingur eins eða neins. Þetta hefur frá öndverðu verið ásetningur hennar og ófrávíkjan-
legt markmið í tvísynni lífsbaráttu, hennar spurning um að vera eða vera ekki. Þess vegna
liefur enginn áróður fyrir „hervemd" megnað að beygja þennan ósveigjanlega vilja, heldur
hefur hann einmitt þegar beygt tvo hernámsflokkana og veitt þeim þriðja og stærsta alvar-
legt áfall. íslenzka þjóðin er ráðin í að losa sig við herinn, hvað sem öllum grýlusögum
um hættur hér og hættur þar líðnr. Og hún mun framkvæma það, enda þótt það muni enn
kosta baráttu.
Það er rétt að minna á, að frá sjónarmiði Sósíalistaflokksins var samningurinn um
að framfylgja samþykkt Alþingis um brottflutning hersins eitt meginatriðið í samkomu-
laginu um stjórnarsamstarf og að við þann samning verður ófrávíkjanlega að standa. En
það er vafamál, hve samstarfsflokkum Sósíalistaflokksins er stjórnarsamstarfið fast í
hendi. Þeir hafa ekki látið við það sitja að sýna algert tómlæti um hrottflutning hersins.
síðan samningum var frestað um það mál, heldur hafa þeir unnið að því beint og óbeint
að spilla fyrir framgangi málsins. Alþýðuflokkurinn hefur farið hamförum í verkalýðsfé-
lögunum gegn Sósíalistaflokknum og hefur tekizt að afhenda Sjálfstæðisflokknum stjórn
í mikilvægum félögum. Þar eð stuðningur verkalýðsfélaganna við ríkisstjórnina er horn-
steinn undir stjórnarsamstarfinu, er þessi starfsemi Alþýðuflokksins beinlínis tilræði við
ríkisstjórnina. En falli þessi ríkisstjórn, áður en herstöðvamálið er til lykta leitt, er líkleg-
ast að af því leiði, að samið verði um dvöl hersins í landinu til mjög langs tíma. Undan-
farna mánuði befur Framsóknarflokkurinn látið aðalmálgagn sitt ausa af sérstöku kappi
óhróðri og rógi yfir Sósíalistaflokkinn og klifa á níði um hin sósíalistísku lönd. I þessari
iðju hefur Framsóknarflokkurinn tekið sér stöðu við hlið Sjálfstæðisflokksins, sem ein-
heitir sér að því af alefli, að veikja Sósíalistaflokkinn og sprengja stjórnarsamstarfið til
að hindra, að herinn verði látinn fara.
Það er því fyllsta ástæða til að aðvara almenning í herstöðvamálinu, og þá sérstaklega
4