Tímarit Máls og menningar - 01.03.1957, Blaðsíða 83

UMSAGNIR UM BÆKUR
verið' að ná inn nokkrum taðflögum en
standa í þessu begrafelsi," segir einn brúð-
guinanna að veizlulokum). Gaman er að
heyra um taðkarlinn í eldhúsinu á Hala,
en því fyrirbæri hef ég ekki kynnzt áður.
Agæt er sagan af Jarpi og þá ekki síður
kaflinn um kýrnar, sem engum lesanda
blandast hugur um að voru „partur af fjöl-
j skyldunni, ennþá nákomnari henni and-
lega og líkamlega en hestamir og kind-
urnar“ („Skjalda var kollótt, með flótta-
legt augnaráð og geðvonzkuleg í framan
... Hún var biluð á geðsmunum“). Og
þannig mætti telja mörg fleiri dæmi um
liinn sérstæða og skringilega frásagnarmáta
þessa höfundar.
I þessu bindi vinnst sögumanni lítið
ineira en að lýsa Breiðabólstaðarbæjunum
og allra næsta umhverfi þeirra, svo og
fólkinu lítils háttar — að ógleymdum hús-
dýrunum. Og sjálf er söguhetjan enn barn
að aldri, þegar þessari bók lýkur. Að
sjálfsögðu er bókin á ýmsan veg gimileg
lil fróðleiks, bæði um menningarsöguleg
atriði og eins um þann sérstæða persónu-
leika, sem höfundurinn er og hefur verið
frá blautu bamsbeini. En því er ekki að
neita, að sumir kaflar bókarinnar munu
ýmsum reynast nokkuð seigari undir tönn
en þeir, sem nefndir voru hér að ofan. Hin
sögufræga nákvæmni Þórbergs, í smáu
jafnt sem stóru, lætur sig ekki án vitnis-
burðar frekar en fyrri daginn. Líklega
hefur hún aldrei hrósað jafn-ótvíræðum
sigri eins og í þessari bók. Staðreynd er
það, að lýsingin á húsaskipun á Hala hefst
á blaðsíðu 66 og lýkur á blaðsíðu 173.
Langur hali það. En skylt er að geta þess,
að inn í þessa lýsingu er skotið f jölmörgum
skemmtilegum frásögnum. Eigi að síður
kærni mér ekki á óvart, þótt ýmsum þyki
hér of langt gengið, lýsingar höfundarins
helzti nákvæmar og langdregnar og sumir
kaflar bókarinnar því meira þurrmeti í and-
legum skilningi en þeir hafa átt að venjast
úr þessari átt.
Það er að vísu rétt, að þrátt fyrir ýmis
glampandi leiftur er þessi bók ekki jafn-
samfelld flugeldasýning fyndni og anda-
giftar eins og til dæmis íslenzkur aðall.
En er nokkur sanngirni í að krefjast þess
af einum höfundi, að hann stigi aldrei nið-
ur af hátindi listar sinnar? Og framar öllu
megum við ekki gleyma því, að hér er að-
eins um að ræða byrjun, inngang að miklu
ritverki. Þetta er bara „fagurt mannlíf".
Söguhetjan hefur ekki enn ratað „í sálar-
háska“, því síður vistazt „hjá vondu fólki“.
Þegar að þeim tíðindum dregur, er það
spá mín, að þá fyrst taki skútan að skríða,
svo um muni.
Á. H.
Halldór Stefánsson.
Sextán sögur
Valið hefur
Ólafur Jóh. Sigurðsson.
Reykjavík. Heimskringla. 1956.
Ektir lestur hins ágæta formála 0. J. S.
að „Sextán sögum“ Halldórs Stefáns-
sonar, finnst mér naumast vinnandi vegur
að auka miklu við í einni stuttri ritfregn.
Óþarft er sömuleiðis að kynna Halldór
fyrir lesendum Tímaritsins eða öðrum
þeim, sem fyigjast með góðum bókmennt-
um í landinu. Hitt er svo aftur staðreynd,
að drjúgur hluti landsmanna mun enn eiga
eftir að „uppgötva" þennan höfund. Má
liann þar að vissu leyti sjálfum sér um
kenna: hann hefur að mestu valið sér það
tjáningarform, sem nú um skeið hefur ver-
ið einskonar olnbogabarn með þessari
þjóð: form smásögunnar. Á því sviði er
hann hinsvegar meistari, og þegar honum
tekst bezt munu þar fáir eða engir núlif-
andi höfundar honum fremri.
73