Tímarit Máls og menningar - 01.04.1959, Qupperneq 41

„STÖKKIÐ MIKLA“ í KÍNA
sanieiginlegum matstofum, saumastofum, lækningastöðvum, heilsuhælum og
elliheimilum, svo nokkuð sé nefnt.
5. Mikil breyting hefur orðið á skiptingu neyzluafurðanna. Aður voru
„vinnudagar“ lagðir til grundvallar, og bað sem rnenn fengu greitt var ]iá mið-
að við afrakstur búsins. Nú hafa fjölmargar kommúnur tekið upp hina komm-
únisku meginreglu í skiptingu afurðanna að verulegu leyti, tiltekinn hluta
neyzlu sinnar fá menn án þess að greiðsla komi fyrir, t. d. matvæli. Hinn
hlutinn kemur til greiðslu sem föst laun, og er þá tekið tillit til afkasta, venju-
lega þannig að veitt eru verðlaun fyrir mikil og góð afköst. I flestum kommún-
um fá menn ókeypis fæði, nokkurn fatnað, læknishjálp, húsnæði, fræðslu,
kostnað við giftingu, jarðarfarir o. fl.
Konnnúnur hvers amts hafa nána samvinnu sín á milli, þannig að þær
mynda í rauninni eina efnahagslega heild.
Þá er að athuga hvað vinnst með hinu nýja skipulagi.
I fyrsta lagi var ekki unnt að leggja í hin miklu stórvirki í landbúnaðinum,
sem voru skilyrði þess að hægt væri að taka „stóra stökkið“, svo að segja með
tvær hendur tómar, nema með því að tugþúsundir manna tækju höndum sam-
an í einni efnahagslegri heild. Það var einstökum tiltölulega fámennum sam-
yrkjubúum algerlega ofviða að leggja þjóðvegi, koma upp vatnsaflsstöðvum,
leggja í stórar áveituframkvæmdir, rækta skóg í stórum stíl, konra í veg fyrir
flóðahættu, hagnýta til fullnustu þann vélakost, sem fáanlegur var, endurbæta
ræktunina með hagnýtingu vísindalegrar þekkingu o. s. frv. Það var heldur
ekki hægt að stunda samtímis akuryrkju, skógarhögg, kvikfjárrækt, fiskiveið-
ar og handiðnað á hagkvæman hátt án verkaskiptingar, sem aðeins er mögu-
leg í stórum heildum. Þegar þar við bætist, að til þess að „stóra stökkið“ gæti
tekizt urðu bændurnir að mjög miklu leyti að sjá sjálfir fyrir iðnaðarþörfum
sínum, þá er bersýnilegt, að slíkt fyrirtæki, að koma upp iðnaði í sveitunum,
svo sem járnbræðslu og áburðarframleiðslu var með öllu óhugsandi án þess
að menn tækju höndum saman í tugþúsundatali og kæmu á hjá sér fullkom-
inni verkaskiptingu eins og í litlu þjóðfélagi.
í öðru lagi var séð fyrir miklu nýju vinnuafli með því að losa konurnar við
heimilisstörfin og skipuleggja þau á félagslega vísu með almenningseldhúsum,
vöggustofum, þvottahúsum, saumastofum o. s. frv.
í þriðja lagi hefur það heinlínis haft örvandi áhrif á framleiðsluna að taka
upp hina kommúnisku reglu „eftir þörfum“, að því er tekur til allra brýnustu
lífsnauðsynja, eins og ástatt er í sveitum Kína. Með gamla fyrirkomulaginu
var oft ærið þröngt í búi hjá barnmörgum fjölskyldum. Þetta hefur dregið úr
31