Tímarit Máls og menningar - 01.04.1959, Blaðsíða 70

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
tveini, en þella ákvæði er oft broticí.
Margir eru skírðir þrem nöfnum eða
jafnvel fjórum, og þess eru dæmi, að
barni hafi verið gefin sex nöfn. Fæst-
ir munu þó nota fleiri skírnarnöfn en
tvö, hinum er sleppt eða þá, að þau
eru skammstöfuð, og runa af upp-
hafsstöfum verða einu leifarnar af
nafnaörlæti foreldranna.
Þótt ég hafi verið fjölorður um
agnúa á nafngiftum einstakra for-
eldra og vanrækslusyndir sumra
presta, vil ég enn minna á, að flestum
foreldrum er mikið í mun, að börn
þeirra heiti góðum íslenzkum nöfn-
um. Ég þekki allmörg dæmi þess, að
foreldrar hafi lagt mikla vinnu í að
finna fögur og þjóðleg nöfn handa
börnum sínum. Þetta á einkum við,
þegar málum er svo háttað, að barnið
á ekki að heita eftir neinum sérstök-
um manni. Margir foreldrar hafa
þann ágæta sið að leita þá að nafni
í íslenzkum fornritum, Landnámu, ís-
lendinga sögum, Sturlungu eða forn-
aldarsögum. Einkum mun nafnaskrá-
in, sem fylgir hinni alþýðlegu útgáfu
Guðna Jónssonar á íslendinga sög-
um, hafa verið notuð mikið, þegar
leita þurfti að nafni, enda er hún hin
handhægasta heimild um forn íslenzk
mannanöfn.
Mörgum finnst það vera fordild,
þegar forn nöfn, sem lítt hafa verið
notuð síðustu átta eða níu aldirnar,
eru vakin upp að nýju. En slíkt tel ég
mikinn misskilning. íslenzk tunga og
íslenzkir nafnasiðir í höfuðatriðum
eiga sér svo samfellda sögu og íslenzk-
ar fornbókmenntir eru enn svo mikill
þáttur í menningu vorri, að manna-
nöfn vor geta ekki fyrnzt, þótt sum
þeirra liafi ekki verið notuð um þús-
und ára skeið. Þó er rétt að geta þess,
að sum fornu nöfnin, sem horfin eru,
gjalda hugmyndatengsla við önnur
orð. Svo mun því vera farið um nöfn-
in Káljur og Refur. Stundum er merk-
ing nafna önnur en virðist í fljótu
bragði. Þannig á forliðurinn öl- í
nöfnunum Olrún og Ölmóður ekkert
skylt við drykkinn, sem svo heitir,
heldur mun hann vera kominn af
fornu germönsku orði, sem merkti
vernd. Og eftirliðurinn -þjófur í nöfn-
unum Arnþjófur og Valþjófur virðist
hafa merkt „þjónn“ og á því ekkert
skylt við orðið þjófur í venjulegri
merkingu.
Óvinsældir sumra nafna eiga ræt-
ur sínar að rekja til bókmennta.
Naumast getur nokkur vafi leikið á
því, að Marðar-nafnið gjaldi þess,
hvernig Merði Valgarðssyni er lýst í
Njálu. Þó tíSkaðist nafnið eitthvað
fram eftir öldum en svo hverfur það
gersamlega úr sögunni, unz það var
endurvakið á síðustu árum. Og verð-
ur þess væntanlega ekki langt að bíða,
að þetta ágæta nafn verði meira not-
að. Þess hefur verið getið til, að
skáldsaga Jóns Thoroddsen eigi ein-
60