Tímarit Máls og menningar - 01.04.1959, Blaðsíða 53

HERMANN PALSSON
Þættir um mannanöfn og nafngiftir
Mannanofn eru sá þáttur íslenzkr-
ar menningar, sem á sér einna
samfelldasta og heilsteyptasta sögu.
Enn ber mikill fjöldi íslendinga sömu
nöfn og tíðkuðust hér í heiðnum sið,
og flest þau heiti, sem síðan hafa
bætzt við nafnaforðann, hlíta lögum
íslenzkrar tungu. Undantekningum
frá þessu hefur þó farið mjög fjölg-
andi undanfarna mannsaldra. Menn
hafa tekið upp ættarnöfn að hætti út-
lendra manna, og margir hafa ekki
kinokað sér við að láta skíra börn sín
útlendum nöfnum. Frávikin frá hin-
um fornu nafngiftasiðum munu eink-
um stafa af því, að íslendingar, sem
dvalizt hafa erlendis um hríð eða
hrifizt af útlendum háttum, hafa vilj-
að apa eftir útlendingum. Svo fór um
marga íslendinga, sem urðu fyrir
dönskum áhrifum, að þeir hættu að
kenna sig við feður sína og skeyttu
nafnskrípum aftan við skirnarnöfn
sín og kölluðu „ættarnöfn“. Útlend
skírnarnöfn eru svipaðs uppruna.
Smekklausir foreldrar hafa tínt upp
nöfn á fólki í útlendum reyfurum og
annars staðar að og klínt þeim á börn
sín. Einhver augljósustu áhrif þessara
breytinga eru þau, að niinna ber á
íslenzkum sérkennum mannanafna á
vorum dögum en fyrr á tímum. Því
er mér ekki grunlaust um, að sumir
menn hafi tekið upp útlenda nafn-
giftasiði í því skyni að villa á sér
heimildir, dylja þjóðerni sitt með
óíslenzkum nöfnum. Enginn, sem veit
nokkuð að ráði um Islendinga, getur
verið í vafa um, hverrar þjóðar fólk
væri, sem héti Björn Grímsson eða
Ásgerður Þórðardóttir. Slík nöfn eru
íslenzk, svo að ekki verður villzt um
þjóðerni þeirra, sem svo heita. Oðru
máli gegnir um ættarnöfn, enda eru
þau mörg löguð eftir dönskum nöfn-
um. Þau, sem sniðin eru eftir örnefn-
um, eru flest notuð á þann veg, að
nefnifallsendingu er sleppt, af því að
hún er ekki lengur til í dönsku eða
öðrum mállýzkum á Norðurlöndum.
Menn, sem kenna sig við dali eða
firði, láta viðurnefni sín enda á -dal
eða -fjörð, svo að nöfnin fari betur í
munni útlendinga og minna beri á
þjóðerni þeirra. Enn eru þeir menn
til, að þeir velja sér útlend viður-
43