Tímarit Máls og menningar - 01.04.1959, Blaðsíða 55

ÞÆTTIR UM MANNANOFN OG NAFNGIFTIR
3
Mörkin milli íslenzkra og útlendra
mannanafna eru þó hvergi nærri svo
skýr, sem virðast mætti í fljótu
bragði. Auk norrænna nafna tíðkuð-
ust hér í heiðni allmörg útlend töku-
nöfn, og síðan hafa íslendingar verið
að auka stöðugt við nafnaforðann
með útlendum nöfnum. Um sögu ís-
lenzkra mannanafna fyrir 1500 er
hægt að fá allgóða hugmynd af bók
um þau eftir sænska fræðimanninn
Lind, en í riti sínu hefur hann einnig
skráð norsk nöfn, sem notuð voru á
þessu tímabili. En eins og kunnugt er,
tíðkuðust að nokkru leyti önnur nöfn
hér en í Noregi.
Eðlilegt er, að greinargerð um
sögu íslenzkra mannanafna hefjist
með nöfnum landnámsmanna, enda
eru heiðnu nöfnin enn kjarninn í
nafnaforða vorum. Eins og allir vita,
voru langflest nöfn Islendinga þá af
norrænum uppruna. Mest ber á nöfn-
um, sem tíðkuðust einnig í Noregi, en
auk þeirra voru allmörg af sænskum
og jafnvel dönskum toga. Það er til
að mynda eftirtektarvert, að í ættum
þeirra landnámsmanna, sem virðast
vera af sænskum uppruna, koma fyrir
nöfn, sem hefjast á Hróð- og Hólm-,
en slík nöfn benda til fornsænskra
nafnasiða. Þó er að sjálfsögðu rétt að
geta þess, að sænskra og danskra
nafna gætti í Noregi fyrir landnáms-
öld og síðar, enda er örðugt að draga
skýra markalínu milli þeirra og
norsku nafnanna.
Þgar í heiðni tekur að gæta hér
enskra og þýzkra nafna. Sum þeirra
hafa eflaust borizt hingað frá Noregi,
en um önnur vitum vér, að þau koma
hingað með landnámsmönnum af
enskum ættum. Dæmi um ensk nöfn,
sem notuð hafa verið hér, eru Vil-
borg og Úlfrún, en svo hétu formæð-
ur þeirra Mosfellinga; einkum virðist
Vilborgarnafnið hafa verið notað í
þeirri ætt. Svo hét dóttir Gizurar
hvíta.
Á landnámsöld bárust hingað all-
mörg keltnesk nöfn, en sum þeirra
virðast brátt hafa horfið úr tízku. Ein
ástæðan til þess, hve skammlíf þau
urðu, mun hafa verið sú, að þau voru
Islendingum torskilin að merkingu,
en meginhluti íslenzkra mannanafna
í heiðni var hins vegar augljósra
merkinga. Og það mun einnig hafa
valdið nokkru um, að írskir þrælar
hafa borið slík nöfn, og hefur það
ekki aukið á vinsældir nafnanna. En
öll þau keltnesku nöfn, sem hér voru
notuð, voru löguð eftir málvenjum
tungunnar, svo að þau fóru vel í
munni. Af keltneskum nöfnum, sem
notuð voru hér á landi fyrir kristni-
töku, má nefna karlanöfnin Kaðall,
Kalman, Kjallakur, Kjaran, Kjarval-
ur, Melpatrekur, Dufþakur og Dung-
aður og kvennanöfnin Melkorka og
Bjollok. Ekkert þessara nafna virðist
hafa verið langlíft hér, en um nokkr-
45