Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.04.1959, Side 55

Tímarit Máls og menningar - 01.04.1959, Side 55
ÞÆTTIR UM MANNANOFN OG NAFNGIFTIR 3 Mörkin milli íslenzkra og útlendra mannanafna eru þó hvergi nærri svo skýr, sem virðast mætti í fljótu bragði. Auk norrænna nafna tíðkuð- ust hér í heiðni allmörg útlend töku- nöfn, og síðan hafa íslendingar verið að auka stöðugt við nafnaforðann með útlendum nöfnum. Um sögu ís- lenzkra mannanafna fyrir 1500 er hægt að fá allgóða hugmynd af bók um þau eftir sænska fræðimanninn Lind, en í riti sínu hefur hann einnig skráð norsk nöfn, sem notuð voru á þessu tímabili. En eins og kunnugt er, tíðkuðust að nokkru leyti önnur nöfn hér en í Noregi. Eðlilegt er, að greinargerð um sögu íslenzkra mannanafna hefjist með nöfnum landnámsmanna, enda eru heiðnu nöfnin enn kjarninn í nafnaforða vorum. Eins og allir vita, voru langflest nöfn Islendinga þá af norrænum uppruna. Mest ber á nöfn- um, sem tíðkuðust einnig í Noregi, en auk þeirra voru allmörg af sænskum og jafnvel dönskum toga. Það er til að mynda eftirtektarvert, að í ættum þeirra landnámsmanna, sem virðast vera af sænskum uppruna, koma fyrir nöfn, sem hefjast á Hróð- og Hólm-, en slík nöfn benda til fornsænskra nafnasiða. Þó er að sjálfsögðu rétt að geta þess, að sænskra og danskra nafna gætti í Noregi fyrir landnáms- öld og síðar, enda er örðugt að draga skýra markalínu milli þeirra og norsku nafnanna. Þgar í heiðni tekur að gæta hér enskra og þýzkra nafna. Sum þeirra hafa eflaust borizt hingað frá Noregi, en um önnur vitum vér, að þau koma hingað með landnámsmönnum af enskum ættum. Dæmi um ensk nöfn, sem notuð hafa verið hér, eru Vil- borg og Úlfrún, en svo hétu formæð- ur þeirra Mosfellinga; einkum virðist Vilborgarnafnið hafa verið notað í þeirri ætt. Svo hét dóttir Gizurar hvíta. Á landnámsöld bárust hingað all- mörg keltnesk nöfn, en sum þeirra virðast brátt hafa horfið úr tízku. Ein ástæðan til þess, hve skammlíf þau urðu, mun hafa verið sú, að þau voru Islendingum torskilin að merkingu, en meginhluti íslenzkra mannanafna í heiðni var hins vegar augljósra merkinga. Og það mun einnig hafa valdið nokkru um, að írskir þrælar hafa borið slík nöfn, og hefur það ekki aukið á vinsældir nafnanna. En öll þau keltnesku nöfn, sem hér voru notuð, voru löguð eftir málvenjum tungunnar, svo að þau fóru vel í munni. Af keltneskum nöfnum, sem notuð voru hér á landi fyrir kristni- töku, má nefna karlanöfnin Kaðall, Kalman, Kjallakur, Kjaran, Kjarval- ur, Melpatrekur, Dufþakur og Dung- aður og kvennanöfnin Melkorka og Bjollok. Ekkert þessara nafna virðist hafa verið langlíft hér, en um nokkr- 45
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.