Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.04.1959, Blaðsíða 98

Tímarit Máls og menningar - 01.04.1959, Blaðsíða 98
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR ritun“: Ljósvetninga saga er samin af Þórð'i syni Þorvarðs úr Saurbæ og er tilgangur hans að rétta hlut föður síns sem hlotið hafði illt eftirmæli í Þorgils sögu skarða, og um leið að níða Þorvarð Þórarinsson í gerfi Guðmundar ríka. „Sem svar við níð- ritun hans eru þeir Saurbæjarfeðgar Þor- varður og Þórður húðstrýktir í Njálu undir nöfnunum Valgarður og Mörður .. Höfuðröksemdirnar virðast álitlegar, en þó verður því varla neitað að hér sé að minnsta kosti einn veikur hlekkur í keðj- unni. Níðið um Þorvarð Þórarinsson á að vera hefnd fyrir illmælið um nafna hans í Saurbæ í Þorgils sögu, en sá er hængur á að engan veginn er víst að upptök óhróð- ursins beri .að rekja til Þorvarðs Þórarins- sonar, þótt B. G. leiði að því nokkurar lík- ur. Ummælin eru þessi: „Hann þótti vera nokkuð óheill og illráður,“ — og augljóst er af samhenginu að höfundur Þorgils sögu vill gefa í skyn að Þorvarður úr Saurbæ hafi ráðið nafna sínum það óheillaráð að drepa Þorgils. Hér er að sjá sem höfundur Þorgils sögu vitni í almannaróm, eins og B. G. tekur sjálfur fram fyrr í þessari rit- gjörð (157. bls.). Hitt er annað mál að sú hugmynd að Þorvarður Þórarinsson hafi afsakað sig við frændur Þorgils skarða með rógburði og óheillaráðum nafna síns úr Saurbæ, gæti vel verið rétt. I rauninni er hugmynd Barða heitins um tilefni Ljósvetninga sögu og síðan Njálu mjög svo eðlileg. Auðvelt er að hugsa sér hvernig Þórði Þorvarðssyni úr Saurbæ, (tengdasyni Sturlu Þórðarsonar) hafi verið innanbrjósts eftir lestur illmælisins um föð- ur sinn í Þorgils sögu skarða. Nú á tímum myndi maður í Þórðar sporum andmæla óhróðrinum með grein í blaði eða tímariti eða jafnvel semja og gefa út á prent ævi- sögu föður síns (eða þess vandamanns eða vinar sem í hlut ætti, — eins og alþekkt dæmi er um). Nú mundum við helzt kjósa að Þórður hefði valið þann kost að rita ævisögu föður síns sem hefur verið merkis- maður; ekki hefði verið ónýtt að eiga slíka sögu úr Eyjafirði á 13du öld. En nú er þess að gæta, — ef hugmynd Barða hcitins er rétt —, að höfundi Ljósvetninga sögu virðist hafa verið jafnvel enn meira áhuga- mál að hefna sín á Þorvarði Þórarinssyni en rétta hlut nafna lians úr Saurbæ. I Þor- gils sögu skarða liafði Þorvarði Þórarins- syni verið reist slík níðstöng að varla varð rækilegar að unnið með nýrri lýsingu á frændamorðinu að Hrafnagili. Auk þess gat ef til vill virzt vafasamt að níða einn mesta valdamann landsins umbúðalaust; þótt höfundur Þorgils sögu teldi sér óhætt, er ekki að vita hvort Þórður gat talið sér fært að fara þá leið, — ekki sízt þegar að því er gáð hvers konar níð hann hafði í huga. í næstu ritgjörð, Gervinöfn í Olkofra þætti, kemur í ljós að Barði heitinn hefur litið svo á að níðið um Þorvarð Þórarins- son í Ljósvetninga sögu sannaði beinlínis að orðrómur hafi verið um að hann væri kynvilltur. B. G. tekur svo til orða: „Svo sem ráða má af Ljósvetninga sögu hefur kynvilluorðrómur um Þorvarð Þórarinsson komizt í hámæli, er hann settist að á Grund í Eyjafirði og hóf tilkall um mannaforræði þar á slóðum" (215. bls.). Þótt B. G. liafi fært að því miklar líkur að Þorvarður sé horinn kynvillubrigzlum í gerfi Guðmund- ar ríka í Ljósvetninga sögu, virðist of langt gengið að fullyrða að þetta níð styðjist við raunveruleika, — og nota þá staðhæfingu síðan sem lið í röksemdafærslunni í rit- gjörðinni um Ölkofra þátt. Jafnvel þótt það væri algjörlega óvefengjanleg staðreynd að tilgangur Ljósvetninga sögu höfundar hefði verið að níða Þorvarð Þórarinsson, væri ekki víst um raunverulegan kynvilluorðróm um Þorvarð. I fornsögum og kvæðum eru miirg dæmi um tilhæfulaus hrigzl og ekki 88
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.