Tímarit Máls og menningar - 01.12.1959, Page 25

RÆÐA
út hin fyrsta bók Jóhannesar úr Kötl-
um. ljóðabókin Bí bí og blaka. En
1918 og 1919 höfðu þeir Stefán og
Davíð bætt nýjum strengjum á hina
gömlu íslenzku hörpu. Og þeir sungu
á þessa strengi svo sætliga að unun
var á að hlýða. en hið mesta hæpnis-
verk ungum manni að ætla sér góðan
hlut með því að grípa til hinna gömlu,
þeirra er taldir \roru slaknaðir og
slitnir. Fékk sem kunnugt er, margur
á Javí að kenna, ýmist borinn þeim
sökum að hans flíkur væru gamlar og
ljótar, eða hinu, að hann hefði stolið
hempu meistarans, sakir síns eigin
fátækis. — Nei, það var víst ekki með
öllu bermilegt fyrirtæki að bera fram
fyrir þjóðina sín fyrstu ljóð á þeim
árum, en Jóhannes gerði það nú samt,
og hefur enda löngum sýnt það og
sannað að hann getur og þorir ýmis-
legt, sem aðrir telja heyra fullmikilli
dirfsku. En það var ekki þar fyrir,
hann byrjaði sannarlega ekki á því
að reka upp stríðsöskur og slá sverði
við skjöld.
Sennilega verður þessi fyrsta bók
Jóhannesar talin hreinræktaður átt-
hagagróður að mestu, nýtt blóm á
gömlum meiði, en ekki óður þess
manns sem hefur víða farið og séð of
heima alla. Hitt hef ég aldrei í efa
dregið hvorki í hans fyrstu bók eða
þeim er á eftir fóru, að heitar or
djúpar tilfinningar hans til þeirra
stöðva þar sem afi hans bjó, þar sem
amma hans dó, hafi verið af mikilli
einlægni tjáðar og þau verk hans eiga
Dalirnir eftir að hefja til verðskuld-
aðs vegs, — og munu gera, þegar við
erurn öll og sá tími kominn að þeir
telja sér það helzt til gildis að hafa
fóstrað við barm sinn Jóhannes ú:-
Kötlum.
Það hlutskipti lá ekki fyrir hinu
unga skáldi að eignast fasta búsetu
í rósagarði síns hugarheims, þeim er
æskan býr því unga hjarta, sem fullt
er vonar, trúar og kærleika. Án allr-
ar miskunnar var því varpað út í
blóði litaðan straum síns tíma, þar
sem annaðhvort hlýtur að gerast, að
maðurinn berist í kaf og burt síðan,
týndur og gleymdur, eða hann reisi
við rönd og bjargi sér sjálfur.
Hinni fagurlitu blæju æskuhug-
sjóna og draumlífs var svift frá aug-
um hans. Hann var krafinn um skiln-
ing á þeim heimi er honum var sýnd-
ur, hann var knúinn til að taka af-
stöðu til þeirra vandamála mannlegs
lífs, sem barist er um með hvað breið-
ustum spjótum. Honum var gert að
taka illvígar staðreyndir fram yfir
rómantík Dalanna og augu hans voru
smurin, að hann mætti öðlast þá
skyggni, sem aðrir kveinka sér við.
-— Ég veit ekki hvort við eða hann
takið mér það illa upp, en ég segi það
samt eins og það er: undir þessa
vígslu var honum þrýst við þau skil-
yrði, að hjarta hans var auðsærðara
en annarra manna.
Það er á slíkum krossgötum nýárs-
215