Tímarit Máls og menningar - 01.12.1959, Page 86

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
arnir væru sjálfir gerðir landrækir.
Hinar ströngu kenningar spænsku
kirkjunnar hlóðu undir þær og mót-
uðu eftir eigin þörfum, þannig að
syndsanilegt var talið að maður og
kona nytu samlífsins, en hinsvegar
rétt og ákjósanlegt að þau ykju kyn
sitt. Blóðhefndin og skilyrðislaus
krafan um verndun meydómsins, ekki
vegna ástarinnar heldur „blóðsins“,
eru leifar þessa siðalögmáls. Þær
stemma stigu við kynferðislegum af-
brotum og vernda eignir ættanna.
Undarlegt er það, að þessi siðalög-
mál eru enn í fullu gildi meðal Spán-
verja, endaþótt þeir hafni þeim í orði
kveðnu. Jafnvel í borgunum geta
konur og karlar horft ósnortin á
liömlulausar siðgæðiskreddur yfir-
stéttarfólksins í leikritum Calderóns
eða Lopes de Vega, en þau hrærast til
samúöar með hinni einföldu og al-
vöruþrungnu réttlætiskennd, seni
fram kemur í leikritinu Borgarstjór-
inn í Zalamea, og hinar ævafornu
og þjóðlegu tilfinningar, sem Lorca
hreinræktar í myndum sínum, ná á
þeim sterkum tökum.
Blóðhefndin, og þær siögæöis-
kreddur sem henni fylgja, eru í aug-
um Spánverja lifandi veruleiki enn í
dag, en ekki fortíöarleifar. Blóð-
hefndin varðar nú við lög, en laga-
setningin ein hefur ekki getað stemmt
stigu við ættarvígum, sem haldiö
hafa áfram í marga ættliÖi og kostað
blóð margra kynslóða. Sama ástríðu-
þrungna eigingirnin og sami nagandi
óttinn við algera útþurrkun, sem eru
driffjaðrir móðurinnar í leikriti
Lorca, knúðu margar konur til þátt-
töku í borgarastyrjöldinni, og börn-
in, sem hafa drukkiö með móður-
mjólkinni hatrið á morðingjum
„blóðs þeirra“, munu viðhalda hin-
um miskunnarlausu ættarvígum enn
um marga ættliði.
í þessum harðhnjózkulega jarð-
vegi eru blóðböndin sterkari en ástin.
Móðirin í Bodas de Sangre viður-
kennir enga réttlætingu á því, að lög-
mál hreinleikans sé brotið. Stúlkurn-
ar mega aldrei gefa sig á vald elsk-
hugum sínum. Móöirin segir með
fyrirlitningu um stúlkuna, sem flúði
ásamt ástvini sínum: „Ospjallaðar og
heiðvirðar stúlkur fleygja sér í
brunninn, en ekki hún.“ Stúlkan við-
urkennir lögmáliö. Henni er Ijóst að
hún hefur brotið af sér með því að
hlaupast á brott með elskhuga sínum
og ætla að lifa með honuin. Hún lýtur
lögmálinu, sem mælir svo fyrir að
heiðri hennar og ættarinnar verði því
aðeins borgið, að meydómur hennar
sé óskertur, svo að maður hennar fái
breytt honum í móðurskaut.
Þegar líkin tvö eru borin heim í
þorpið gengur hin svikula brúður til
inóður brúðgumans og hlýðir á for-
mælingar hennar. Móðirin hrópar:
„Og sæmd hans? Hvar er sæmd hans
276