Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1963, Page 90

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1963, Page 90
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR raddir úr gröfunum fléttast hver inn í aðra og gefa samfellda mynd af mannlífi bygg'ð- arlagsins. Magnús Asgeirsson þýddi ljóð úr flokki Masters. Ósagt, skal látið hvort þær þýðingar hafa átt þátt í að til varð bók sú eftir annað borgfirzkt skáld sem hér er til umræðu, en sé samband á milli radd- anna úr gröfunum vestur undir Klettaf jöll- um og lýsinga Guðmundar Böðvarssonar á þeim sem byggja nokkur leiði í íslenzkum kirkjugarði, er það af því tagi sem ekki verður þverfótað fyrir í skáldskap fyrr og síðar og á ekkert skylt við stælingu, aug- ljós tengsl milli rammanna um verkin en innihaldið ólíkt. Guðmundur hefur ort flokk 22 ljóða, og í hverju um sig eru rakin fáein atvik úr lífi einstaklings eða fjölskyldu frá liðinni öld. Um þetta myndasafn lykja svo tvö ljóð, inngangur um mannlegan breyskleika og eftirmáli þar sem skáldið þakkar frásagnir langminnugs föður af fyrri mönnum. Eru sögurnar af garðbúum skáldskapur eða sannfræði? Eg hef það fyrir satt að þær séu sóttar í veruleikann, og byggi það ekki aðeins á lokakvæði bókarinnar, heldur á því að svipað safn mætti draga saman úr sérhverju íslenzku byggðarlagi þar sem ég þekki til. Ef við skyggnumst hvert um sína sveit, kemur þá ekki í ljós að margt það atvikið og tilsvarið sem skýrast sýna fjöl- breytileika mannlegs hátternis og við- bragða fá sjaldnast varaulegri búning en þann sem felst í munnlegri frásögn? Tepru- skapur af ýmsu tagi kemur allajafna í veg fyrir að nærmynd af manninum á þeim stundum þegar hann varpar rækilegast af sér grímu hversdagsleikans fái að festast á pappír, hvað þá að komast á prent. Svo gleymist sagan, þegar næsta kynslóð fylgir á eftir undir græ.na torfu. Glansmyndagerð sýndarmennskunnar fær ekkert rúm í kvæðum Guðmundar. Hann þorir að sjá það sem er. Það eru ekki margir drættir í mynd Gróu frá Norðurá, en hún er þó eins skýr og á verður kosið. Atvikin sem einkenna hana eru þegar hún skýlir nekt sinni með taðflögu þar sem gestir koma að henni óvörum meðan hún er að reka úr túni á næturþeli, og dauði liennar fram á skammorfið við að rista torf í brunninn bæ sonar síns. Þetta nægir, per- sónan verður ljóslifandi, íslenzk sveitakona af gerð sem nú er víst útdauð. Eða þá drottinvaldi ágimdarinnar yfir hinum vígða manni, sem notar líkræðuna til að úthúða Sæmundi í Seli fyrir greiðasem- ina við fátæka, af því að hann hafði látið greiðslu leigunnar af kirkjujörðinni sitja á hakanum fyrir því að metta svanga munna. Þá er það hann Vigfús í Víðikeri, sem reyndi að hengja sig í fjósinu af harmi eft- ir hross, en horfði aðgerðalaus á Soffíu konu sína aðframkomna í vök. Og ekki má gleyma Oddi í Garði, sem ellihrumur afl- aði sér fóðurs fyrir skepnurnar og matfanga til búsins með því að gangast við bömum fyrir menn í mörgum sveitum gegn hæfi- legri þóknun. Þetta er ramíslenzkur frásagnarsmekkur, einkenni allra okkar sagnameistara frá Sturlu Þórðarsyni til séra Árna Þórarins- sonar. Þeir eru aldrei að hugsa út í það hvort frásagnarefnið sé uppbyggilegt og pent, það er háttur hins skólans, munkanna Odds og Gunnlaugs og andlegra afkom- enda þeirra allt fram til Kristmanns og Kristjáns Albertssonar. Einkenni þess ætt- boga er hin heilaga rangfærsla og kámuga tæpitunga. Þar sem hið sögulega fær að njóta sín án allra annarlegra tillita birtast mannleg- ar eigindir ófalsaðar, mannvonzkan og góð- vildin, harkan og mildin, einbeitnin og ístöðuleysið, nízkan og örlætið. Af þessu tagi em saltkomin sem hann Guðmundur hefur fundið í moldinni. Búningur kvæðanna í bókinni er látlaus 80
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.