Tímarit Máls og menningar - 01.09.1973, Blaðsíða 46
Timarit Máls og menningar
Gott, þaö var þá til einskis. Aðeins misheppnuð tilraun. Gjaldþrot. Ósigur
Hann ætlaði að skrifa það Körnersfólkinu, Körner blessuðum, sem trúði á
hann og í barnslegu trúnaðartrausti ríghélt sér í vonina um snilligáfu hans.
Hann mundi spotta, grátbæna, bölsótast — heiðursmaðurinn sá; mundi
minna hann á Carlos, sem einnig hafði séð dagsins lj ós eftir efasemdir, baks
og breytingar, en hafði þó að lokum reynzt vera forkunnargott og frækilegt
afrek. En þá var öðru máli að gegna. Þá var hann maður til að taka hlut-
ina föstum tökum og ganga sigrandi af hólmi. Efi og barátta? O-jú. Og veikur
hafði hann verið, líklega veikari en nú, vesæll flóttamaður, í ósátt við heim-
inn, þjakaður og örsnauður á mannlega vísu. En ungur, kornungur í þá daga!
Og hversu djúpt sem hann var beygður, fann andi hans ætíð ráð til að rétta
sig úr kútnum, og eftir allar angurstundir komu tímar trúarinnar og hins
innra sigurhróss. Þeir tímar komu ekki lengur, komu tæpast framar. Og ef
maður gat vænzt að njóta slíkrar náðar, þá varð maður að gjalda eina nótt
ástríðuþrunginnar, máttugrar sýnar með heilli viku myrkurs og doða.
Þreyttur var hann, og ekki nema þrjátíu og sjö ára að aldri, og þegar að
þrotum kominn. Trúin var dauð, trúin á framtíðina, hún sem hafði verið
stjarna hans í þrengingunum. Og svona var það, þetta var hinn nöturlegi
sannleiki: Ár neyðarinnar og allsleysisins, þau sem hann áleit vera ár
reynslu og harmkvæla, þau höfðu í rauninni bæði verið rík og frjó. Og nú,
þegar svolítil hamingja hafði fallið honum í skaut, þegar hann var kominn
heim úr víkingu andans og hafði öðlazt þegnrétt í ríki borgarans, naut stöðu
og metorða, átti konu og börn, þá fyrst var hann uppgefinn og úr leik. Það
sem hann átti í vændum var ekkert annað en það að bregðast og missa móð-
inn.
Hann stundi, þrýsti höndunum upp að augunum og æddi eins og hundelt
dýr um stofuna. Þessi síðasta hugsun var svo hræðileg að hann jafnvel
forðaðist staðinn, þar sem hún flaug honum í hug. Hann settist á stól við
vegginn, spennti greipar með hendurnar milli hnjánna og starði dapur
niður á gólffj alirnar.
Samvizkan... Hve hátt samvizka hans hrópaði! Hann hafði syndgað,
syndgað gegn sjálfum sér öll þessi ár, gegn því viðkvæma tæki sem líkami
hans var. Léttúð æsku hans, vökunæturnar, dagar í innilofti mettuðu tóbaks-
reyk, þegar líkami hans var gleymdur og andinn lék lausum hala, örvunar-
lyfin sem voru honum svipa við vinnuna — allt þetta hefndi sín, hefndi sín
nú!
Og ef það hefndi sín, þá ætlaði hann að storka guðunum, sem sökina
156