Tímarit Máls og menningar - 01.09.1973, Blaðsíða 64

Tímarit Máls og menningar
ið í sókninni þennan sunnudag, og presturinn hefði bókað í skýrslu sína:
„Ekki messað. Enginn kom.“ Þá hefði það ekki verið ósvipað því, að for-
maður björgunarsveitar hefði hókað: „Engin hjörgun. Hj álparsveitin kom
ekki.“ - Eg er þeirrar skoðunar, að einn kirkjurækinn maður sé þjóðinni til
meira gagns en hundrað menningarvitar, sem eru feimnir við að nefna guð.
Hins vegar er ekki til annað andsvar við annarlegmn trúarhreyfingum, sem
eiga rót sína í þrá eftir trúarskynjun, sem ekki heíur verið fullnægt í söfn-
uðinum, heldur en einmitt meiri kirkjurækni og efling hins trúræna samfé-
lags á kristnum grundvelh. Mörgum þykir einkennilegt, að hér á landi eru
jarðarfarir sú tegund safnaðarguðsþjónustu, sem hezt er rækt. Sennilega er
það sökum þess, að andspænis hinu óræða í dauðanum skynja menn iremur
guð, sem er oiar hinu efnislega. Andspænis lífinu temja menn sér þá tegund
skynjunar, sem meira er tengd við rökhyggju og raunvísindi, og hafa vanið
sig á að iáta hana nægja. En er í rauninni nokkur munur á híi og dauða í
þessu tiiliti? Er ekki tilvera hisins jafn-óræð og tilvera dauðans? Er ekki
einhver kiofningur í skynjun þess manns, sem íinnur, að hann hefur þörf fyr-
ir að deyja í Jesú naini, en ekki að hfa í Jesú nafni. Það er eitthvað ófuh-
nægjandi við þá trúarskynjun, sem finnur guð í dauðanum, en telur sig geta
hiaó án sambands við algóðan guð og án vitundar um hann. Séu menn svipt-
ir möguieikanum til að skynja guð hæði í lííi og dauða, má alltaf húast við
andlegum vilhgróðri, sem ýmist hefur á sér einkenni óljósrar tihinningar,
æsandi hugarástands, sem látið er koma í stað trúrænnar hrifningar, eða
hreint og heint heiðni í einhverri mynd. Hafi maðurinn hins vegar skynjað
einn guð í alhi tilverunni og lagt rækt við þá skynjun, mun hann einnig
skiija hetur þá djúpu merkingu, sem felst í sumum táknum fornrar heiðni,
eins og ég áðan minntist á í samhandi við lífsins tré og fórnina.
Hið heina tilefni þessa erindis er löggilding ríkisvaldsins á ásatrúarsöfn-
uði. Ég óttast það ekki svo mjög, að ásatrú eigi eftir að verða máttug í land-
inu. En sú tihaun til eftirlikingar, sem hér á sér stað, gefur mér hendingu
um, að svo kunni að fara, að ríkisvaldið þurfi að taka afstöðu til fleiri nýrra
trúílokka, sem fari fram á löggildingu. Það er þess vegna ekki alveg út í blá-
inn að reyna að gera sér grein fyrir því, hvaða skyldur ríkisvaldið hafi í
þessum efnum. Hvað á ríkisstjórnin t. d. að gera, ef hingað kemur flokkur
manna, sem segist trúa á hina fornu grísku guði eða heldur því fram, að
hann vilji hafa með höndum Miþra- eða Kyhele-dýrkun? Og hvernig á að
búa þjóðina undir að taka þeirri öldu, sem rísa kann, þegar það íréttist út
um heiminn, að hér á landi sé hægt að fá heiðna fjölgyðistrú löggilta?
174