Tímarit Máls og menningar - 01.09.1973, Side 59

Ásatrú og kristindómur
því, að sjáandinn fellur fram fyrir engil til aS tilbiðja hann, en engillinn
segir: „Varastu þetta, ég er samþjónn þinn og bræðra þinna.“ Hér er um að
ræða minni frá þeim tíma, er jafnvel kristnir menn höfðu tilhneigingu til
engladýrkunar. — Annað dæmi má nefna frá siðbótartímanum. Marteinn
Lúther og fleiri siðbótarmenn réðust öndverðir gegn ákalli kaþólsku kirkj-
unnar til helgra manna. Siðbótarmennirnir voru síður en svo andstæðir
tilveru helgra manna. Helgir menn voru lifandi í himninum, — en hversu
göfugir sem þeir voru, máttu þeir ekki verða að guðum. Siðbótarmennirnir
óttuðust, að vitundin um einn guð myndi sljóvgast, guð yrði fjarlægur og
í hans stað kæmu margar goðverur, svo að kristindómurinn yrði að einskonar
fjölgyðistrú.
Sögulegar sannanir eru einnig fyrir því, að í fornöld hafi Jesús Kristur
verið tekinn í guðatölu í lieiðnu hofi. En kristnir menn hafa ekki heldur get-
að aðhyllzt þá stefnu, að tigna Krist sem guð í hópi margra annarra. Þess-
ari afstöðu er lýst í orðum Páls postula í I. Kor. 8,5-6.: „Því að enda þótt
til séu svonefndir guðir, hvort heldur er á himni eða á jörðu ... þá er þó ekki
til fyrir oss nema einn guð, faðirinn, sem allir hlutir eru frá, og líf vort
stefnir til, og einn Drottinn Jesús Kristur, sem allir hlutir eru orðnir fyrir og
vér fyrir hann.“
Nú er komið mál til að skýra nánar, hvaða rnunur er á trúarskynjun krist-
inna manna og fjölgyðistrúarmanna, þar á meðal ásatrúarmanna. Þetta
verður bezt gert í stuttu máli með því að taka tvö dæmi um trúræn tákn, sem
snerta bæði heiðindóm og kristindóm. Hið fyrra er askur yggdrasils, eitt hið
fegursta og mikilfenglegasta tákn trúrænnar skynjunar, sem til er í heiðnum
sið. En hliðstæður þess finnast í Kína og víðar um heiminn. Og hugmyndin
um lífsins tré og heimstréð er svo að segja allsstaðar til í einhverri mynd.
Þetta er vitnisburður um, að mannkynið hefur frá örófi alda skynjað guð-
legan mátt í endurnýjun og vexti lífsins að vori til, eins og víða kemur fram
í dýrkun frjósemdarguðanna. En táknið gefur meira til kynna, sem sé, að
alheimurinn sé lifandi heild, horin uppi af guðlegum mætti, eins og tréð er
ein lífsheild, frá rótum til krónu. — Sumir fræðimenn hafa talið, að frá-
sagnir Snorra Sturlusonar af aski yggdrasils hafi orðið til fyrir áhrif frá
fyrstu Mósebók, þar sem sagt er frá lífsins tré. Engin ástæða er til að ætla
slíkt, heldur eru bæði Edda og Gamla-testamentiö vottur um sameiginlega
skynjun fornra þjóða, sem túlkuð er með tákn lífstrésins. En þegar kristin-
dómurinn kemur fram, gerist það, sem raunar er algengt í sögu trúarbragö-
anna, að ný trúarskynjun tekur gömul tákn í þjónustu sína, og veitir þeim
169