Tímarit Máls og menningar - 01.10.1975, Page 129

hann geri sér ekki ljóst „að veröldin er
svarthvít?" Sjálfur sýnir Þórarinn það
samt sem áður aftur og afmr að hann
veit vel að hún býr yfir ýmsum litbrigð-
um; þar sem allt er séð í svörtu eða
hvím, þar er engin kýmni — þar er
ekkert gaman; þar kemst ekkert að ann-
að en fýlan og alvaran og gremjan. Guði
sé lof að hugur Þórarins Eldjárns er
fullur af bjartari litum og fjölbreyttari.
Það fyrsta sem lesandanum detmr í
hug um þau tök sem höfundur hefur á
því efni sem hann hefur tekið sér fyrir
hendur er þetta: Þetta em fingraæfing-
ar manns sem er vellandi hagmælmr.
Um hagmælsku Þórarins verður ekki
frekar spurt eftir að þetta kver hefur
verið lesið. Hún er mikil og góð, enda
á hann smtt að sækja hana. Hann hefur
þetta stóra og merkilega íslenzka brag-
eyra. Nú skal það tekið fram að hag-
mælska er aðalsmerki á hverjum manni
og hið mesta menningareinkenni. Um
árabil hafa rímlausir bögubósar haldið
uppi áróðri gegn hagmælsku hér á landi.
Þjóðin hefur auðvitað aldrei orðið svo
vitlaus að taka mark á þessum áróðri,
en því er ekki að neita að margir eru
þeir sem hafa orðið svo ruglaðir af
langri skólagöngu og „nútímamennt"
að þeir hafa trúað honum. Tradisjónal-
istar eins og Þórarinn Eldjárn eru ein-
mitt rétm mennirnir til að reka vitleysur
af þessu tagi á brott úr hugum manna.
Við þurfum ekki að steypa yfir okkur
neinni spennitreyju eða hverfa afmr til
neinna torfbæjasjónarmiða þótt það sé
viðurkennt að svo kallað „hefðbundið
ljóðform" — hvað svo sem það _nú
merkir nákvæmlega — ber eins og gull
af eiri Ijóðleysunnar þegar vel er með
farið. Margt virðist benda til þess að
ljóðasmiðir séu að ná sér eftir „nútíma-
fylliríið" sem á þá rann eftir síðusm
Umsagnir um bcskur
heimsstyrjöld, og að jafnvel timbur-
mennirnir séu í rénun. En vandi ljóða-
gerðarinnar er aldrei formlegs eðlis.
Form og mál eru að vísu engar „vinnu-
konur“ — svo vitnað sé í Auden — síð-
ur en svo. I vel kveðnu ljóði má aldrei
á milli sjá einstakra þátta. En það er
hugsunin sem sker úr, milli feigs og
ófeigs. Vandi skáldskaparins um þessar
mundir felst í hinu: Skáldin og rithöf-
undarnir hugsa ekki merkilegar eða
mikilsverðar hugsanir. Þau taka ekki
stórfelld mannleg málefni til meðferð-
ar. Þau sjá ekki sýnir. Hin óstýriláta
hugsun, sem enginn veit hvert mun
leiða, og hin glæsta hugsjón freista
þeirra ekki lengur margra hverra að því
er virðist. Það sem almenningur heyrir
helzt til skálda er andlaust karp um ein-
hver rithöfundasamtök og svo náttúrlega
um opinbera styrki. Hvað bækur þeirra
snertir og önnur hugverk er þetta mest-
an part ómerkileg naflaskoðun og uml.
Að þessu leyti minna skáld og rithöf-
undar um þessar mundir helzt á verka-
lýðsleiðtoga, iðjuhölda, félagsfræðinga
og stjórnmálamenn: Það sem frá þeim
kemur skiptir ekki máli; og skulu þó
ekki allir skornir niður við sama trog í
þessu efni.
Ekki veit ég hvort hægt er að kalla
þetta kver bók frekar en bækling, enda
má það einu gilda. Þórarinn hefur val-
ið þá leið að gerast sinn eiginn forleggj-
ari og er það lofsvert framtak en áhættu-
samt. Kverið er snyrtilegt á alla lund og
ágætlega myndskreytt af Sigrúnu, systur
Þórarins.
Kvæði Þórarins Eldjárns eru vel gerð
og skemmtileg aflestrar. Þau bera þess
ekki vitni að hann hafi þurft að taka á
öllu sínu nema síður sé, og eru þau þó
haglega ort og hnökralítil. Næst viljum
við hins vegar lesa meiri átök, meiri
239