Tímarit Máls og menningar - 01.06.1978, Side 43

Vort er ríkið
ur fulltrúi hins erlenda valds. Og ekki verður sagt að þjóðarleiðtoginn
Fígúra fái hlýjar kveðjur í eftirfarandi erindum:
Fígúran hrökk upp úr hnipri sínu
strax og hún marskálkinn sá
— allir flissuðu er flykkið
fór á stjá:
brjóstið var hvítt, búkurinn svartur
og dindill aftan á.
Hvort skal Sóleyju fjötra eða brenna?
spurði ráðgjafinn frægur.
Fígúran svaraði: Sem yður þóknast
— en séuð þér vægur
skal þjónn yðar vera þægur,
skal þjónn yðar vera þægur.
Og síðar í ljóðaflokknum er niðurlægingu þjóðarinnar lýst með þessum
orðum. Eitt sinn var boðorðið eitt í landi:
eigi að víkja —
nú er öldin önnur
og önnur boðorð sem ríkja
— fyrsta boðorðið er:
að svíkja.
Það verður að taka skýrt fram að enda þótt Jóhannes úr Kötlum geri eins
konar heildarúttekt á hinu illræmda herstöðvamáli í Sóleyjarkvceði, þá
heldur það áfram að vera mál mála og víkur aldrei úr huga skáldsins upp
frá því. Satt best að segja held ég að sumir íslendingar hefðu gott af því
á þessu herrans ári 1974 að taka sér í hönd Sjöclœgru (1955) og fara svo
sem eins og daglega með ljóð á borð við Eiður vor eða Þú leggst í grasið,
þar sem lesa má þetta erindi:
Því allt í einu sérðu þína sök:
er sveitir dauðans stigu hér á land
og réðust yfir hraun og heiði og sand
á hugsjón föður þíns og dýpstu rök
þú beygðir þig og sættist hverju sinni
á svikinn málm — gegn betri vitund þinni.
í Nýjum og niðuvi (1970), síðustu bók skáldsins, tengir Jóhannes her-
stöðvamálið íslenska innrás rússa í Tékkóslóvakíu 1968 með áhrifamikl-
um hætti. Bent er á yfirgang og ofbeldishneigð stórveldanna sem telja
153