Tímarit Máls og menningar - 01.06.1978, Blaðsíða 66

Tímarit Máls og menningar
tösku sinni niðri á jörðinni. Þetta var venjuleg handtaska úr svörtu leðri
og hafði að geyma peningana sem hann taldi sig þurfa til smærri útgjalda:
þrettán milljónir dollara í seðlum.
Frá þeirri stundu, og allt árið 1958, var Venezuela frjálsasta land í
heimi. Þetta leit út eins og raunveruleg bylting: í hvert sinn sem stjórnin
eygði einhverja hættu leitaði hún til fólksins milliliðalaust og fólkið þusti
út á gömrnar til að hindra hvers kyns afturhvarf til fortíðarinnar. Jafnvel
viðkvæmusm ákvarðanir voru teknar fyrir opnum tjöldum. Ekkert ríkis-
mál sem einhverju skipti var afgreitt án þátttöku stjórnmálaflokkanna og
vom kommúnistarnir þar efstir á blaði, og fyrsm mánuðina að minnsta
kosti voru flokkarnir sér meðvitaðir um að vald þeirra byggðist á þrýst-
ingnum frá götunni. Líklega var lélegri spilamennsku um að kenna að
þetta varð ekki fyrsta sósíalíska byltingin í Rómönsku Ameríku — en
örugglega ekki því að félagslegar forsendur væm ekki eins hagstæðar og
hugsast gat.
Milli stjórnarinnar í Venezuela og skæmliðanna í Sierra Maestra kom-
ust á tengsl sem ekki var farið í felur með. Fulltrúar 26. júlí-hreyfingar-
innar5 í Caracas höfðu aðgang að öllum fjölmiðlum fyrir boðskap sixm,
skipulögðu fjársöfnun og sendu skæruliðunum aðstoð með velþóknun yfir-
valda. Háskólastúdentar í Caracas, sem tekið höfðu virkan þátt í barátt-
unni gegn harðstjóranum, sendu stúdenmm í Havana kvenmannsnærbuxur
í pósti. Kúbönsku stúdentarnir lém sem ekkert væri þegar þeir fengu
þessa ósvífnu sendingu sigurvegaranna, og áður en árið var liðið — þegar
byltingin hafði sigrað á Kúbu — sendu þeir hana sömu leið til baka, án
athugasemda. Blöðin í Venezuela vom opinber málgögn Sierra Maestra,
og stafaði það fremur af þrýstingi frá almenningi en vilja blaðaeigenda.
Svo virtist sem Kúba væri ekki annað land, heldur væri hún hluti af frjálsa
Venezuela, sem enn hefði ekki verið frelsaður.
Gamlárskvöld 1958 var eitt af sárafáum í allri sögu Venezuela sem
haldin hafa verið hátíðleg án harðstjórnar. Við Mercedes, sem höfðum
gengið í það heilaga á þessum fagnaðartímum, vomm að koma heim til
okkar í San Bernardino-hverfinu í fyrsm morgunskímunni og komum að
lyfmnni bilaðri. Við gengum upp á sjötm hæð með hvíldum á stigapöll-
unum, og varla vorum við komin inn í íbúðina þegar við urðum gripin
þeirri fáránlegu tilfinningu að augnablik sem við höfðum lifað árið áður
væri að endurtaka sig: fagnaðaróp fjöldans steig skyndilega upp af sofandi
176