Tímarit Máls og menningar - 01.03.1982, Qupperneq 13

Adrepur
fremst verið borin uppi af tvenns konar manngerð, annars vegar stjórnmálafólki
og hins vegar listafóiki. Nú á síðari árum hefur þáttur menntafólks, og alveg
sérstaklega sérfræðinga um hernað, aukist. Nú skyldi maður halda að þáttur
íslenskrar verkalýðshreyfingar væri ekki smár í þessu meginmáli þjóðfrelsis á
Islandi. Því miður hefur verkalýðshreyfingin ekki borið gæfu til að standa þar í
fylkingarbrjósti og má vera að þar valdi miklu sú arga blekking sem haldið er á
lofti að herinn og framkvæmdir hans á Miðnesheiði sé baktrygging íslensks
verkafólks gegn atvinnuleysi. I röðum ASI eru svo sannarlega til einarðir
andstæðingar hersetunnar en þeir hafa löngum þurft að berjast hart fyrir
skoðunum sínum, og íslensk verkalýðshreyfing er svo sannarlega langt frá því að
vera einhuga í þessu máli.
Strax við fyrstu almennu umræður um leigu eða sölu íslensks lands til
hernaðarmannvirkja skipaði allt marktækt listafólk sér í andstæða fylkingu við
hernaðar- og hernámssinna, einungis nokkur föl lítilmenni tístu eftir nótum
þeirra. Og svo hefur verið allar götur síðan. Allt marktækt listafólk hefur barist
móti her, samið, rist og sungið móti her. Friður er sameiginlegt hjartansmál
þeirra, og ef grannt er skoðað þá eru svo til allir í hjarta sinu mótfallnir erlendri
hersetu, — til eru þeir sem óttast Rússann — og ekki að ástæðulausu, — og telja
því að herinn sé nauðsyn svo lengi sem Rússi ekki læturaf dólgshætti sínum, en
þeir hinir sömu eru engu að síður í hjarta sínu mótfallnir hersetunni.
Ef litið er á það listafólk íslenskt sem best hefur þótt á erlendri grund kemur
það í ljós að allt er það með sama marki brennt í afstöðu sinni til hersins. Það
ætti ekki að þurfa að þylja hér langan lista. Bestu rithöfundar landsins og
bókmenntalegt andlit okkar gagnvart umheiminum, standa þar saman, Halldór
Laxness, Olafur Jóhann Sigurðsson, Svava Jakobsdóttir, Thor Vilhjálmsson,
Vilborg Dagbjartsdóttir, Hannes Pétursson, Jakobína Sigurðardóttir, Snorri
Hjartarson. Sama er uppi á teningnum í öðrum listgreinum, myndlist, tónlist.
Og að því er best verður séð er engin breyting á þessu viðhorfi. Ungt listafólk
gengur fram undir sama merki, hefur þá íslensku vitund sem skerpt var á tímum
ungmennafélaga og Framsóknarflokks með hugsjón.
Og þá er komið að þætti stjórnmálafólks.
Mikið held ég að skrumskælingar Framsóknarflokksins megi skammast sín á
efsta dómi að þurfa að horfa framaní hugsjónir síns gamla flokks.
En það er fleira en framsóknarfólk sem þyrfti að kunna að skammast sín.
Sósíalistaflokkurinn gamli þótti nokkuð harður í horn að taka. Hann var
meira að segja talinn hættulegur, svo hættulegur að hans vegna þótti nauðsyn-
legt að brjóta stjórnarskrána þegar alþingi trúlofaðist hernum. Svo liðu tímar
3