Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1982, Qupperneq 32

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1982, Qupperneq 32
Tímarit Má/s og menningar Náttúran Hin tvíræða og tragíska lífsskynjun Olafs Kárasonar kemur ekki aðeins fram þar sem kvenmyndin er annars vegar. Engu ógreinilegar kemur hún fram í tengsl- um hans við fegurð náttúrunnar. Þegar á fyrstu síðum verksins er skýrt frá því er Olafur heyrir kraftbirtingarhljóminn fyrsta sinni á þessa leið: „Hann finnur guðdóminn birtast í náttúrunni í óumræðilegum hljómi, það var kraftbirtíng- arhljómur guðdómsins. Hann veit ekki fyr til en hann er sjálfur orðinn titrandi rödd í almáttugum dýrðarhljómi“ (I, 16). Síðan heldur lýsing þessarar reynslu áfram og endar með þessum orðum: „Hann hafði skynjað hið Eina. Faðir hans á himnum hafði tekið hann uppað hjarta sínu norður við ysta haf“ (I, 16). í æskuverkinu Heiman eg fór (sem Hallberg telur hafa að geyma ævisögulega þætti) er lýsing sögumanns á reynslu hans undir næturhimni vorsins og dylst engum líking þeirrar reynslu við reynslu Ólafs Kárasonar. Þar segir m.a.: „Vorheimurinn og æska mín, alt var eingilfagurt ljóð, ég og náttúran eitt, eilífðin líkt og hörpusláttur í barmi mér . . .“ og síðar: „Hvílík tign, hvílíkur ósnortinn hreinleiki yfir þessu morgunsári! Veröldin ereinsog jómfrúrhvíla".25 Fleiri dæmi mætti tína til úr verkum Laxness í þeim tilgangi að sýna fram á tilhneigingu til mýstískrar náttúruskynjunar. í dagbókarbroti frá 1936 talar skáldið um eilífðartilfinningu sem hann skynjar úti í náttúrunni og að náttúran sé ímynd eilífrar fegurðar. Ekki er að undra að Ólafur Kárason beri sterkan keim af þránni eftir unio mystica í náttúrunni, samsömun við þá fegurð sem hylur sig að baki náttúrunni. Ólafur Kárason heyrir ekki aðeins óminn heldur verður hann sjálfur titrandi rödd í almáttugum dýrðarhljómi. Þá skynjar hann hið Eina, sem ævinlega er grundvallarhugtak í sérhverri mýstískri upplifun. Þegar tónn- inn er annars vegar í verkum Laxness táknar hann ævinlega leit að hinu Eina, að hinu mikla og algjöra samræmi handan hinnar jarðnesku tvíræðni. Þannig leitar alheimssöngvarinn Garðar Hólm hins eina sanna tóns, sr. Jóhann í Brekku- kotsannál er ekki ókunnugur þessum hreina tóni.26 I Kristnihaldi undir Jökli er talað um „tónlist hins absólúta".27 En það er hvorki alheimssöngvarinn Garðar Hólm né Godman Syngmann heldur hinir umkomulausu og hógværu, hinir fátæku í anda eins og Ólafur Kárason og sr. Jón prímus sem skynja þennan tón og lifa í friði hans og jafnvægi. Jökullinn Þótt íslensk náttúra sé samspil margra tóna, sterkra og veikra, og samleikur 22
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.