Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1982, Síða 56

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1982, Síða 56
Tímarit Máls og menningar greinar alþýðunnar. Málverk eru lokuð inni á söfnum, sem Halldór nefnir „grafhvelfingar“ listarinnar (190). Þó að hann segi svona umbúðalaust að blýantur og pensill séu aflóga verkfæri, þá dregur hann úr einföldun sinni með því að viðurkenna að málverk eða teikning tengist ekki bara auga listamannsins og hlutnum sem sýndur er heldur einnig hugmyndaflugi listamannsins. En í framhaldinu birtist aftur skýrt sú yfirborðslega hugmynd að myndin hljóti að vera eftirmynd hlutar þar sem hann fer háðulegum orðum um Brancusi og mynd hans „af fljúgandi fugli“ sem reyndar lítur út eins og skónál. Halldór segir um þessa mynd: „sýnir það, hvernig fljúgandi fugl hefir verkað á ímyndunarafl þessa meistara. Sami hefirgert mynd af Sokratesi í líkingu skrúflykils“ (173—4). Þarna er skáldið undir áhrifum frá verstu tegund af endurspeglunarfagurfræði. Þetta kemur mönnum spánskt fyrir sjónir þegar það er rifjað upp að hann studdi óhlutbundna myndlist gegn Jónasi frá Hriflu rúmum áratug síðar, en í formál- anum frá 1945 biðst hann nánast afsökunar á þessari ritgerð og efast um að hann hafi talað í alvöru. I þessari grein kemur aftur fram hið kyrrstæða staðreyndahugtak Halldórs. Staðreynd er staðreynd á sama hátt og Sókrates er maður og ekki skrúflykill. Af þessu leiðir að listamaðurinn Brancusi er óáhugaverður frá almennu og listrænu sjónarmiði, og ekki aðeins það, heldur er undirskilið að sá sem skynji mann í líki skrúflykils sé ekki með réttu ráði; og fer nú lítið fyrir því sem Halldór skrifaði stuttu áður um ímyndunaraflið. Ekki er furða skv. þessu viðhorfi þótt sá sem sér verkfæri þar sem aðrir sjá mann geti ekki áttað sig á réttmæti og nauðsyn sósíalismans. I Alpýðubókinni er réttmæti sósíalismans ekki skoðun heldur staðreynd.8 Halldór ritar að ljósmyndun útiloki ímyndunaraflið, og þessu heldur hann fram í samræmi við þá hlutlægnishyggju í listskilningi og þekkingarfræði sinni, sem í þessari grein hans a.m.k. er sú sem nefnd hefur verið lenínsk. En þegar tækniaðdáandinn Halldór hefur „viðurkennt“ að vélrænt gerðar myndir útiloki ímyndunaraflið, skrifar hann: „Samt verður því ekki neitað, að ljósmyndun, kvikmyndun og gagnmyndun (Röntgen) eru allar þróunarspor í sögu myndgerðar engu síður en hafskip er framfaraspor í sögu sjóferða frá því, er menn reru á litlum kænum með ströndum fram og kunnu ekki einu sinni að nota segl. Þegar öllu er á botninn hvolft, — hvaða mynd nálgast meir útlit hlutanna, eins og augað sér það, en ljósmyndin og þá einkum hin skilgetna dóttir hennar, kvikmyndin sem er í raun réttri einungis afbrigði ljósmyndunar? Fullkomnun litaðrar ljósmyndunar er í undirbúningi á efnarannsóknarstofum, en með henni virðist vestræn menning hafa framkvæmt 46
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.