Tímarit Máls og menningar - 01.03.1982, Page 87

Um trú og vantrú
Reynslan sýnir að þótt menn afsali sér eða glati trúarlegu alvægi, þá hætta
þeir ekki fyrir því að lifa og hugsa alvægislega, heldur færist þessi ofuráhersla af
guði yfir á eitthvað annað, Þjóðina, Ríkið, Flokkinn, Markaðinn, Eignina,
efnahagslegan og félagslegan frama (kondu þér áfram og lengra en aðrir) svo
aðeins sé nefnt það afdrifaríkasta úr sögu Vesturlanda á þessari öld. Þessir nýju
„guðir“ hafa ekki orðið uppvísir að því að standa framar guði kristinna manna.
Þeir krefjast skilyrðislausrar undirgefni ekkert síður en hann án þess að hafa
sömu möguleika til að standa við annað meginatriði sáttmálans: loforð um
takmarkalausa náð. Enda hafa skellirnir orðið margir, vonbrigðin stór og varla
öll kurl komin til grafar enn.
Þetta veraldlega alvægi er ekkert minna hjá guðsafneiturum en nafnkristn-
um. Andlegir afkomendur hinna róttæku sósíalista og frjálshyggjumanna nítj-
ándu aldar, sem andæfðu þrælasiðfræði kirkjunnar með því að predika „guð-
dómleik mannsins“ ásamt vísindalegri skynsemi, þeir hafa fallið í þessar gryfjur
hver af öðrum. Jafnvel þeir sem virtust róttækastir og sterkastir í sinni guðsaf-
neitun gripu trúarímyndir kristninnar traustataki og færðu þær „niðrá jörðina",
ekki aðeins himnaríki og helvíti, syndafallið, upprisuna og guðlega forsjón,
heldur stukku þeir Stalín, Lenín og Marx léttilega í hlutverk sonarins, föðurins
og heilags anda og léku þau af innlifun í hugum milljóna um allan heim um
aldarfjórðungsskeið. Þótt þessi skelfmg hafi nú afhjúpast svo rækilega að ekki
stendur annað eftir en einskært valdið, og menn hafi dregið af öllu saman
margvíslegan lærdóm, þá er ekki þarmeð sagt að pólitísk skurðgoðadýrkun sé úr
sögunni. Hún blossar upp alltaf við og við, jafnvel á bestu bæjum. Þegar
Mitterand var kjörinn forseti Frakklands á síðastliðnu ári fór til dæmis ekki á
milli mála að hinn mikli faðir var í hugum sumra stiginn niðurá meðal
syndugra, eða sagt á annan hátt: frummyndin hinn mikli faðir hafði holdgast af
Mitterand. Jafnvel hér uppá íslandi gátu kratar í tveim flokkum rifist um það
dag eftir dag, að því er best varð séð í fullri alvöru, hvorum bæri birtan frá þessu
dýrðarljósi.
Má ég þá heldur biðja um Jahve sjálfan.
íslenskt alvægi síðustu ára er þó mest af öðrum toga, semsé trúin á ofurmátt
hinna svokölluðu lifsgæða, sjálfsafneitun í samkeppnisneyslu, eignasöfnun og
stöðustreði með von um öryggið mikla sem hina endanlegu náð. Og hér eru
skoðanir óskiftar, þessa afstöðu játa í reynd allar stéttir, allir flokkar, hags-
munasamtök launafólks jafnt sem atvinnurekanda, stofnanir ríkisins og þarmeð
talin þjóðkirkjan. Hvað sem hún boðar í orði viðurkennir hún á borði „lífs-
gæðin“ sem alvægi og kristni sína sem þjónandi smávægi. Kristni íslendinga í
77