Tímarit Máls og menningar - 01.12.1992, Page 105

Þórarinn bætir svo annarri vídd inn í söguna
með því að tefla hinni „goðsögulegu“ mynd
Steins fram á þessu augnabliki, sem uppruna-
lega er jú komið frá Steini sjálfum. Og það er
líkt og Steinn gangi inn í þjóðtrúna:
Eg var enn algjörlega orðlaus og horfði
stjarfur á eftir manninum sem fjarlægðist
óðum. Hann var lágvaxinn og síðhærður í
slitnum frakka og annar handleggurinn
dinglaði einhvem veginn undarlega utan á
honum. (110)
í þessu augnabliki mætast þannig hin óskyldu
plön sögunnar, þjóðtrúin, samtíðin, bókmennt-
imar; línumar skerast í einum punkti. Urvinnsla
Þórarins á frásögn Steins er einkar skemmtileg,
og ólíkt mörgum öðmm sögum höfundar, býr
„Dýrið“ yfir heillandi margræðni og jafnvel
dulúð. Þjóðtrúin verður í senn veruleiki og hug-
arburður, hvomgt er útilokað, enda kannski
ekki svo ýkja langt þarna á milli.
í bókinni em algengar skírskotanir til íslensks
samtíma og oftar en ekki kallast sögumar bein-
línis á við hann. I sögunni „Opinskánandi“, sem
einnig er vel heppnuð, beinir höfundur sjónum
sínum að fjölmiðlabyltingunni svokölluðu og
því hispursleysi sem hélt innreið sína inn í við-
töl íslenskra glanstímarita. Fáránleikinn er hér
nálægur en þó er ekkert verið að fela skírskot-
unina. Glanstímaritin heita til dæmis „Heims-
hryggð“, „Mannslíf1 og „Annað líf‘ (82).
Hæðst er að hinum svokölluðu „opinskáu“ eða
hispurslausu viðtölum, sem oft em tekin við
fjölmiðlafólk, og í sögunni geta þau af sér það
sem höfundur kallar „viðtalsfíkla“ en slíku fólki
finnst ekkert neins virði nema „aðrir, og helst
allir, fái að vita af því strax“ (83-84). í „Kefl-
víkingasögu“ fær upplýsingaþjóðfélagið einnig
sína sneið þar sem menn skemmta sér konung-
lega við að horfa á aðfarir landnámsmanns í
beinni útsendingu, en hann hefur þá höggvið
höfuðið af íslenskukennara, og líkið rotnar fyrir
framan myndavélamar.
Einnig er íslenskur samtími þekkjanlegur í
sögunni „Aðsókn" þar sem byggingarverktaki
verður gjaldþrota í miðri blokkarbyggingu, sem
veldur íbúðarkaupendum vandræðum, enda
finnast engar eigur í búi verktakans en þeim
mun meiri í búi konu hans. I sögunni „I draumi
sérhvers manns“ (enn vitnar höfundur í Stein)
er vísað til nýaldamppsveiflunnar og gert grín
að draumaráðningum. Hinn vantrúaði Dúddi
tekur ekki mark á draumaráðningum Drauma-
Rósu fyrr en hann dreymir skít. „Saga Svefn-
flokksins“ (ein slakasta saga bókarinnar) gerir
góðlátlegt grín að því hvemig stjórnmálaflokk-
ar verða til. Stofnandinn, sem heitir hinu stjórn-
málalega nafni Ingólfur Arnólín (sbr. t.d. Ingólf
Arnarson Jónsson í Sjálfstœðu fólki) og tekið
hefur þátt í pólitík í allmörg ár, er ,Jcominn yfir
fertugt og enn ekki kominn á þing“ (72). Hann
er staddur hífaður á hótelherbergi í „norrænni
stórborg“ og horfir á kosningabaráttu í sjón-
varpinu, þegar hann fær hugmyndina að stofnun
Svefnflokksins. Og um leið er grín um fræði-
mennsku þar sem sagan er sett upp sem ritdóm-
ur. Háðið felst í því að sagan er „háalvarlegur“,
„sagnfræðilegur“ ritdómur um fáránlega bók,
sem er Saga Svefhflokksins, skráð af stofnanda
flokksins og hugmyndafræðingi. Slíkt grín
kringum fræðimennsku (einkum íslenskufræð-
inga, samanber „Síðustu rannsóknaræfínguna“
í Ofsögum sagt) er gamalkunnugt stef í höf-
undaverki Þórarins, og í þessari sögu ekkert
sérlega vel heppnað. Islenskukennarar skjóta til
að mynda upp kollinum í sögunum „Áhrínið“
og „Keflvíkingasaga".
I „Keflvíkingasögu“ snýst ffæðimennskan
upp í fáránlegan harmleik (líkt og að vissu leyti
í „Síðustu rannsóknaræfingunni"). Viðfangs-
efnið (landnámsmaðurinn) gengur af fræði-
manninum dauðum í orðsins fyllstu merkingu,
með því að höggva af honum höfuðið. I sögunni
teflir höfundur saman sögu og samtíð með því
að láta víking ásamt konu, bami og þrælum
nema land á Islandi á ofanverðri tuttugustu öld.
Eins og víðar í sögum bókarinnar em fáránleik-
inn og húmorinn í fyrirrúmi, en líkt og við lestur
eldri smásagna höfundar vaknar hér spumingin
um hvað liggi á bak við. Er höfundur „bara“ að
TMM 1992:4
103