Tímarit Máls og menningar - 01.03.1998, Síða 96

GUÐNl ELÍSSON
benda á verk Catherine Belsey, The Subject ofTragedy: Identity and Dijference
in Renaissance Drama (1985), Lindu Woodbridge, Women and the English
Renaissance: Literature and the Nature ofWomankind, 1540-1620 (1986) og
Lisu Jardine, Still Harping on Daughters: Women and Drama in the Age of
Shakespeare (1989). Staða Shakespeares hefur því á engan hátt veikst, enda
er aðeins hægt að úthýsa höfundi úr bókmenntaumræðunni með því að tala
ekki um hann eins og femínistar eru duglegir að benda á.
Hlutur Shakespeares innan háskólans væri íyrst í hættu ef hann einangr-
aðist frá fræðasamfélaginu. Kristján dregur upp villandi mynd af verksviði
femínista, sem hann telur stunda ritskoðun og þannig koma í veg fyrir
fræðilega umræðu um bókmenntir. Raunin er önnur. Gömul verk, sem
sérstaklega voru skrifuð til höfúðs konum, eru dregin fram í dagsljósið að
nýju þar sem þau varpa ljósi á stöðu kynjanna í samfélagi 16. og 17. aldar.
Fjölmörg dæmi má nefna um endurreisnarverk sem voru vanrækt en eru nú
lesin út ffá stöðu kynjanna, s.s. leikrit Thomasar Heywood A Woman Killed
with Kindness (1603), Beaumonts og Fletchers The Woman Hater (1606),
Arden ofFaversham (1590?) og Swetnam the Woman Hater (1618?).
Sú hugmynd að listir miðli ekki eilífum og óbreytilegum sannleika hefur
valdið ólgu í menningarumræðunni. Andmælendur hennar fullyrða að með
þessu sé reynt að þurrka út fagurbókmenntir. Samkvæmt þeim hefur arf-
leifðinni verið hafhað og sá menningarlegi stöðugleiki sem menn bjuggu
áður við er horfinn. Þessi rök gefa falska mynd af stöðugleika hefðarbók-
menntanna. Goðsagan um eilífleika sannrar listar hefur aldrei tryggt höf-
undum ævarandi sess innan hefðarinnar eða haldið þeim utan við hana.
Dæmi Kristjáns er því úr lausu lofti gripið.
3. Farsœld ogfötlun
Kristján segir kennarann hafa velferðarskyldu að gegna í samfélaginu og spyr
í forundan hvers vegna háskólakennarar nútímans séu ekki „jafn vaknir og
sofnir í að uppfræða almenning og forverar þeirra á Islandi?“ (a 263). Fyrir
75 árum höfðu menn eins og Sigurður Nordal og Ágúst H. Bjarnason „það
yfirlýsta markmið að fræða almenning um ýmsar nýjungar er fram hefðu
komið úti í hinum stóra heimi“ (a 262), en nú virðist slíkt liðin tíð. Grein
Kristjáns ber öll merki tragískrar sögusýnar sem vísar til glæstra en glataðra
tíma. Slíkri hugsun fylgir áköf fortíðarþrá þar sem lítið tillit er tekið til
sögulegs veruleika. Kristján bregður reyndar út af hinu hefðbundna ubi sunt
minni með því að benda á að gullöld ,alþýðufræðaranna‘ sé ekki endilega
lokið. Enn séu til menn sem gefa sig alla í lýðfræðsluna: „við heimspekingar
höfum t.d. verið talsvert iðnir við þennan kola á síðustu árum“ (a 263). Og
86
TMM 1998:1