Uppeldi og menntun - 01.06.2015, Síða 38

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 24(1) 201538
reynslA æTTleiddrA bArnA á íslAndi AF sKólUm Og sAmFélAgi
dregið úr tilfinningu ungmennanna fyrir því að þau væru jaðarsett og aukið sjálfs-
virðingu þeirra. Rannsóknin sýnir fram á mikilvægi þess að veita stuðning við félags-
mótun og aðlögun ættleiddra barna. Einnig er lagt til að foreldrar ættleiddra barna
leiðbeini börnum sínum um það hvernig þau geti brugðist við kynþáttafordómum og
mismunun.
Ýmsir fræðimenn telja að mikilvægt sé fyrir aðlögun ættleiddra barna að nýjum
heimkynnum að þau séu hvött til að tjá hugsanir sínar um uppruna sinn og
tilfinningar gagnvart honum. Að mati Beckett og félaga (2008) eru flest ættleidd börn
forvitin um uppruna sinn og þeir telja það geta haft áhrif á sjálfsmynd þeirra og tengsl
við kjörfjölskylduna hvernig þau skilja hann. Sumir kjörforeldrar eiga erfitt með að
ræða ættleiðinguna og upprunann við börnin sín, en talið er skipta miklu máli fyrir
ættleidd börn hvernig er fjallað um þetta við þau (Friedlander, 1999; Jórunn Elídóttir,
2013; Mohanty, 2013; Reinoso o.fl., 2013). Pryor og Pettinelli (2011) benda á að það sé
flókið, en jafnframt afar mikilvægt fyrir ættleidd börn að semja sjálfsævisögu sína og
þau þurfi að treysta á stuðning kjörforeldra við það. Það sé því brýnt að kjörforeldrar
veiti börnunum eins miklar upplýsingar og hægt er til að auðvelda þeim að semja
söguna og kjörforeldrar stuðli þannig að heilbrigðri tengslamyndun.
Árangur í námi
Nokkrar rannsóknir hafa verið gerðar á námsárangri ættleiddra barna. Niðurstöð-
ur rannsóknar Dalen og Rygvold (2006) þar sem þær báru námsárangur barna sem
ættleidd voru frá Kína saman við námsárangur sambærilegra norskra barna benda
til þess að enginn munur sé á frammistöðu þessara barna. Í rannsókn Vinnerljung og
félaga (2010) með 6.448 16 ára ættleiddum börnum í Svíþjóð þar sem námsárangur
þeirra var borinn saman við árangur sænskra barna á sama aldri kom í ljós að náms-
árangur barna sem ættleidd voru frá Kóreu var sá sami og sænskra barna, en árangur
annarra ættleiddra barna var lakari, svo og barna sem voru eldri við ættleiðinguna.
Móðurmál og tvítyngi
Ættleidd börn flytjast til nýrra heimkynna á ólíkum aldri og velta má fyrir sér áhrif-
um þess á málþroska þeirra að skipta skyndilega um málumhverfi, koma í nýtt
málumhverfi þar sem ekki er stutt við upprunalegt móðurmál þeirra. Þetta á við um
ættleidd börn frá Kína og Indlandi sem flytjast til íslenskra fjölskyldna og ganga í skóla
þar sem íslenska er ríkjandi tungumál. Rannsóknir hafa sýnt að sterk tengsl eru milli
málþroska og sjálfsmyndar barna (Hanna Ragnarsdóttir, 2008; James og Woll, 2004;
Mills, 2004) og að börn sem eiga annað móðurmál en málið sem er ríkjandi í skóla og
samfélagi geta upplifað jaðarstöðu (Brooker, 2002; Hanna Ragnarsdóttir, 2008, 2011;
Hernandez, 2004; Nieto, 2010). Með móðurmáli er yfirleitt átt við það mál sem barnið
lærir fyrst og talar að staðaldri heima hjá sér í æsku. Í tilviki ættleiddra barna fá þau í
raun nýtt móðurmál við flutning til nýja landsins.