Reykjalundur - 01.06.1971, Blaðsíða 12

hefur verið útrýmt í þessum hluta lieims
með ónæmisaðgerðum.
Þannig mætti lengi rekja ýmsa sjúkdóma
og kvilla, sem áður herjuðu á fólk til ör-
kumlunar, en eru nú úr sögunni. Hinsvegar
virðast aðrir sjúkdómar komnir þeirra í
stað, hafandi annað svipmót og skapandi
annars konar vandamál en áður fyrr voru
til. Þessi vandamál eru nútímafólki kunn
og verða ekki rakin hér nema að því leyti,
sem þau eru samstæð atriðum, sem líkleg
eru til að verða ofarlega á baugi i famtíð-
inni.
Hægt er að flokka þá, sem þarfnast end-
urhæfingarþjónustu í þrjá meginhópa:
1) Þeir, sem hafa til að bera meðfædda
örorku.
2) Þeir, sem veikzt hafa og bera varan-
legar örorkumenjar eftir sjúkdóminn.
3) Þeir, sem bera slíkar menjar eftir slys.
Að vissu leyti er óþarft að greina á milli
annars og þriðja hópsins, þar eð endanlega
standa báðir hóparnir svipað að vígi með
hliðsjón af hinni varanlega skertu orku.
Eg tel þó ástæðu til að greina þarna á milli
af ýmsum ástæðum. Hins vegar hefur fyrsti
hópurinn algera sérstöðu gagnvart hinum
tveimur. í stuttu máli er spá mín sú, að
hlutfallslega aukist verulega fjöldi þeirra,
sem til fyrsta hópsins teljast. Að tala þeirra,
sem heyra til öðrum hópnum, lækki nokk-
uð, en fjöldi í þeim þriðja standi að mestu
í stað.
Meðfædd örorka.
Tvímælalaust eru margar og ólíkar ástæð-
ur til þess, að nú ber meir en nokkru
sinni fyrr á einstaklingum, sem vaxa úr
grasi með meðfædda líkamlega og/eða and-
lega örorku. Sumar ástæðanna eru kunnar,
aðrar ekki. Nefna má sem dæmi um óþekkt-
ar ástæður, að eigi er vitað, hví fleiri börn
hafa fæðst á síðasta áratug með klofinn
(opinn) hrygg en áður. Þekktar eru hins
vegar ýmsar ástæður fyrir margvíslegum
útlimaaflögunum eða útlimavöntun af völd-
um efna, sem mæður hafa neytt á vissum
tíma meðgöngu. Einnig er þekkt skaðleg
verkan rauðra hunda á fóstur. Ýmsar
ástæður fyrir sköddun miðtaugakerfis í
nýfæddum eru einnig þekktar, en hvað
sem líður beinum ástæðum til fjölgunar
þeirra, sem meðfædda örorku liafa, er vel
kunnugt um ýmsar meðvirkandi orsakir.
Þar má sérlega nefna, að nú tekst betur
og betur að halda lífi í líflitlum og veik-
burða fæddum börnum. Dánartala ný-
fæddra lækkar. Ennfremur eru ýmis ráð
tiltæk nú til að forða börnurn með með-
fædda örorku frá fylgikvillum og lífshættu-
legu líffæratjóni. Þessar og aðrar óbeinar
ástæður leggja sitt af mörkurn til fjölgunar
einstaklingum, sem fæðast og vaxa upp með
ýmislega meðfædda örorku.
Stærsta heildin innan hópsins eru hin
svokölluðu „heilasködduðu börn“. Sködd-
un miðtaugakerfis gerist ýmist í móður-
kviði, í fæðingu eða strax eftir fæðingu.
Staðsetning og útbreyðsla sköddunar í mið-
taugakerfi er að sjálfsögðu mismunandi,
og því eru sjáanleg merki sköddunarinnar
einnig mjög misjöfn frá einu barni til
annars. Það getur verið urn að ræða smá-
vægilega truflun á hreyfingu eins útlims
eða fleiri og allt upp í algera lömun bols
og litlima samfara skerðingu á einum eða
fleirum sviðum andlegra eiginleika.
Það hefur löngum verið vitað, að börn
með meðfædda sköddun á miðtaugakerf-
inu skapa sérlega margbrotið, örðugt og
langvinnt meðferðar- og umönnunarvanda-
mál. Einkanlega gildir þetta um börn, sem
hafa skertar líkamshreyfingar og jafnframt
truflun á starfsemi eins eða fleiri skynfæra.
Þannig er talað um „fjölfötluð börn“: börn,
sem hafa skertar líkamshreyfingar, en einn-
ig t. d. sjóntruflanir, heyrnartruflanir, tal-
12
REYKJALUNDUR